Gdańsk buntuje się przeciw Krzyżakom. Walkę o powrót do Polski rozpoczęło zajęcie Wielkiego Młyna

Gdańsk buntuje się przeciw Krzyżakom. Walkę o powrót do Polski rozpoczęło zajęcie Wielkiego Młyna

Dodano: 

Kolejny wielki mistrz przyjął wobec Związku jeszcze bardziej zdecydowaną postawę. Ludwig von Erlichchausen otwarcie dążył do zlikwidowania organizacji, czym jedynie doprowadził do ściślejszej współpracy mniejszych miast ze Związkiem. Władze zakonne rozpoczęły więc akcję dyplomatyczną na dworze papieskim, cesarskim i wśród książąt Rzeszy, której celem było przedstawienie stanów w możliwie najbardziej negatywnym świetle. Tym razem zamierzony efekt osiągnięto – w wyniku procesu z początku grudnia 1453 r. cesarz Fryderyk III nakazał rozwiązanie Związku, a jego przywódcom wyznaczył kary finansowe.

Związek Pruski nie przyjął cesarskiej decyzji i rozpoczął przygotowania do zbrojnego powstania. W tym samym momencie Tajna Rada konfederacji, której przewodniczył Jan Bażyński, wystąpiła do króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka z propozycją inkorporacji całych Prus do Polski. Oficjalnej odpowiedzi nie otrzymano, rozpoczęto jednak rozmowy na ten temat.

Gdańsk – miejsce wybuchu powstania

Wypadki zaczęły toczyć się coraz szybciej. Już pod koniec 1453 r. strona krzyżacka poważnie spodziewała się wojny. W kolejnym roku w święto Trzech Króli w Nowem zjechało się rycerstwo ziemi świeckiej, by podjąć decyzje dotyczące obrony miasta w przypadku ataku krzyżackiego. Z kolei Zakon kolejny raz podjął próbę oderwania mniejszych miast od Związku i na zjeździe w Malborku 13 stycznia 1454 r. wymusił na nich wierność.

Pod koniec stycznia Tajna Rada Związku Pruskiego zadecydowała o wypowiedzeniu posłuszeństwa Zakonowi Krzyżackiemu. Decyzję tę przesłano do Malborka z datą 4 lutego 1454 r. Był to „sygnał”, na który czekano w Gdańskim Głównym Mieście. Od 1308 r. gród miał wciąż ograniczane przez Zakon możliwości rozwoju; dla konkurencji Krzyżacy lokowali w pobliżu Starego Miasta swoje własne „zaplecze” w postaci Młodego Miasta. Mieszczanie głównomiejscy mieli dość ucisku, dlatego natychmiast rozpoczęli aktywne działania.

Jeszcze przed 6 lutego 1454 r. w Gdańsku rozpoczęły się przygotowania do podjęcia działań wojennych. W Głównym Mieście, pod pozorem obrony przed rozbójnikami, obsadzono Wielki Młyn. Na terenie miasta gromadzili się już tworzący siły zbrojne mieszczanie oraz zaciężni. 7 lutego rada powiadomiła gdańskiego komtura domowego Konrada Pfersfeldera o zerwaniu z Zakonem. Domagano się przekazania zamku, na który zabroniono dostarczać towary i poinformowano o zamiarze zajęcia spichlerza. Komtur, który nie mógł liczyć na wsparcie Zakonu, przystąpił do rokowań. 11 lutego rada gdańska otrzymała zamek. Przekazanie władzy odbyło się pokojowo – konwentowi zapewniono kilka miesięcy na załatwienie swoich spraw w Gdańsku, umożliwiono swobodne odejście z miasta wraz z całą służbą, a chorym i starym braciom zapewniono roczną rentę i opiekę w gdańskich szpitalach.

Panujące w Gdańsku nastroje antykrzyżackie doprowadziły do szybkich działań wymierzonych przeciwko władzy Zakonu w mieście. Między marcem a kwietniem dokonano częściowej rozbiórki zamku krzyżackiego, następnie ten sam los spotkał Młode Miasto. Ani jednego ani drugiego ponownie nie odbudowano, mimo, że w wielkim przywileju z 1457 r. sam Kazimierz Jagiellończyk domagał się wybudowania siedziby na czas obecności władcy w Gdańsku.

Związkowcy rozpoczęli jednocześnie przejmowanie władzy w zamkach na terenie Pomorza Gdańskiego w Grabinach i Pucku. Część miejscowości (np. Bytów, Skarszewy, Kościerzyna) sama oddawała się pod ich opiekę. Równie szybko i skutecznie powstanie przebiegało w Tczewie i Starogardzie. W zdobytych miastach Gdańszczanie postępowali podobnie jak u siebie inicjując rozbiórki zamków. Powstanie pruskie spełniło swoje zadanie.

Wysłana do króla delegacja Związku Pruskiego w dniach 20–23 lutego 1454 r. deklarowała Kazimierzowi oddanie całych Prus. Rozmowy zakończyły się sukcesem 6 marca. Tego dnia wystawiony został akt inkorporacyjny oraz wypowiedzenie wojny Zakonowi przez stronę polską – antydatowane później na 22 lutego. Decyzja ta przyniosła w konsekwencji 13-letnią wojnę zakończoną ostatecznie powrotem Prus Królewskich do Korony Polskiej.

Autorem tekstu Prus Królewskich powrót do Korony – początek drogi jest Aleksandra Anna Drążek. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.

Czytaj też:
Taktyczny triumf w przegranej wojnie. Tak Łokietek rozbił Krzyżaków