Pogrzeb słynnej „dziewczyny ze zdjęcia IPN”. Maria Barr-Grabowska spoczęła w Londynie

Przypomnijmy: w marcu ubiegłego roku, Instytut Pamięci Narodowej upublicznił w mediach społecznościowych pochodzące z czasów II wojny światowej zdjęcie, które przedstawiało młodą kobietę, ubraną w polski mundur wojskowy.

Skąd pochodziła fotografia Marii Barr-Grabowskiej?

Zdjęcie pochodziło z teczki opatrzonej tytułem „Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie”, która na mocy ustawy została przekazana do archiwum IPN z zasobów zlikwidowanych w 2006 r. Wojskowych Służb Informacyjnych.

„W teczce znajduje się jednak wiele fotografii także z innych okresów naszej historii. Znajdziemy tam także zdjęcia z okresu międzywojennego oraz powojennego. Tematyka także jest szeroka. Od przedwojennych zawodów lekkoatletycznych, jeździeckich, czy spotkań weteranów Powstania Styczniowego z najmłodszym pokoleniem II RP, do niemieckich zbrodniarzy wojennych i grobów poległych polskich żołnierzy na Zachodzie. Cezura czasowa zdjęć to 1918–1947” – czytamy na stronie IPN.

Barr pracowała w Instytucie Przetaczania Krwi w Edynburgu

Historycy postanowili wyjaśnić, kim była nieznajoma kobieta i przywrócić pamięć o niej. W związku z tym, zwrócili się do internautów o pomoc w ustaleniu jej tożsamości. Akcja odbiła się szerokim echem nie tylko w naszym kraju. I zakończyła się pełnym sukcesem.

Pasjonaci historii szybko ustalili, że uwieczniona na zdjęciu kobieta to 20-letnia wówczas Polka Maria Baar, z domu Chłusewicz. Podczas II wojny światowej była zatrudniona jako laborantka w Instytucie Przetaczania Krwi w Edynburgu przy Polskim Czerwonym Krzyżu. Instytut ten zajmował się produkcją suchej plazmy na potrzeby wojenne.

Zdjęcie z ceremonii z udziałem króla Jerzego VI

Była żoną brytyjskiego pilota – dowódcy 107. Dywizjonu RAF – Philipa Rexa Barra-Barcińskiego, który zginął w trakcie wykonywania podczas misji nad Holandią w 1942 r. Zdjęcie zostało wykonane tuż po odebraniu przez nią odznaczenia, nadanego pośmiertnie jej mężowi.

„Na naszej fotografii Maria Barr trzyma w dłoniach jego pośmiertnie odznaczenie – D.F.C. (ang. Distinguished Flying Cross, pol. Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej), które odebrała osobiście z rąk króla Jerzego VI w 1943 roku” – czytamy we wpisie IPN.

Udało się odnaleźć archiwalny wywiad

Maria Barr-Grabowska pochodziła z Kresów Wschodnich. Jak sama wspominała w wywiadzie w „Dzienniku Polskim” z 1943 roku – do czego również dotarli internauci – urodziła się w Grodnie w 1923 r., a studia podjęła w Wilnie. Wybuch wojny przeszkodził jej w dalszej nauce.

Swojego męża poznała w 1940 r. na polskim statku, którym był on ewakuowany po upadku Francji. Para pobrała się w grudniu 1941 r. w katolickim kościele w Glasgow. Podkreśliła, że jej mąż miał polskie korzenie.

Maria Barr pozostała w Wielkiej Brytanii

Po wojnie – podobnie zresztą jak tysiące naszych rodaków – nie zdecydowała się na powrót do zniewolonej przez komunistów ojczyzny i pozostała w Wielkiej Brytanii. W kwietniu 1947 r. w Londynie wyszła po raz drugi za mąż za Polaka, który został po wojnie cenionym architektem. Rok później małżeństwo doczekało się syna Marka.

”Jej drugim mężem był Stanisław Grabowski, kapitan Wojska Polskiego, bohater II wojny światowej, oficer 1 Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka, odznaczony przez Rząd Polski na Uchodźctwie, króla Belgii i królową Niderlandów„ – informuje IPN.

Maria Barr-Grabowska zmarła w 2018 r. w miejscowości Chichester. Miała 95 lat. Przeżyła swojego męża o 14 lat. Miała trójkę wnuków i piątkę prawnuków. Jej syn zmarł rok później, tj. w 2019 r.

Pani Maria spoczęła obok drugiego męża

Jak informuje Instytut Pamięci Narodowej, pogrzeb pani Marii i jej syna odbył się dopiero w środę, 28 września. Urny z prochami nie zostały dotychczas złożone w grobie z powodu zawirowań związanych z pandemią koronawirusa.

Ceremonia pogrzebowa rozpoczęła się w południe mszą święta w kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Londynie. W uroczystości wzięli udział zastępca prezesa IPN dr hab. Karol Polejowski, dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Adam Siwek oraz wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata Gosiewska. Była także obecna wojskowa asysta honorowa.

Urny z prochami pani Marii i jej syna zostały złożone w grobie jej drugiego męża, Stanisława Grabowskiego, na cmentarzu Gunnersbury w Londynie.