Święto Pracy. Krwawe początki, walka o ośmiogodzinny dzień pracy i obchody w Polsce

Święto Pracy, czy też Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy został wprowadzony w 1889 roku przez socjalistyczną II Międzynarodówkę jako element walki o ośmiogodzinny dzień pracy i upamiętnienie wydarzeń z pierwszych dni maja 1886 w Chicago.

Święto Pracy – geneza

Na sobotę 1 maja 1886 roku amerykańskie związki zawodowe zorganizowały w całym kraju wiece i demonstracje popierające wprowadzenie ośmiogodzinnego dnia pracy. Tysiące robotników walczyło w tej sprawie w amerykańskich miastach, m.in. w Chicago, organizując demonstracje i strajki w fabrykach.

3 maja policja otworzyła ogień do protestujący przed jedną z fabryk w Chicago, w wyniku czego zginęło 2 lub 6 robotników. W odpowiedzi przywódcy robotniczych manifestacji zwołali na 4 maja wiec na Haymarket Square.

Gdy późnym wieczorem policja zdecydowała się rozpędzić protestujący tłum, w stronę funkcjonariuszy nieznana osoba rzuciła ładunek wybuchowy. W wyniku wybuchu zginął przynajmniej jeden funkcjonariusz, wielu zostało rannych. Wtedy funkcjonariusze otworzyli ogień do protestujących. Łącznie zginęło 7 policjantów i 4 robotników, a kilkadziesiąt innych osób zostało rannych.

W wyniku późniejszego procesu, mimo braku dowodów, przywódcy robotników zostali oskarżeni, a kilku z nich w pokazowym procesie skazano na karę śmierci. Paru oskarżonym zmieniono wyroki na długoletnie więzienie. Ostatecznie jeden popełnił samobójstwo, a egzekucja czterech została wykonana w 1887 roku.

Międzynarodowy Dzień Robotników

Mimo tragicznych wydarzeń amerykańscy robotnicy nie porzucili walki o ośmiogodzinny dzień pracy, a wręcz starania o ustanowienie go zostały wzmożone. Amerykańscy związkowcy zdecydowali o ustalenie 1 maja 1890 roku dniem kolejnego strajku na rzecz ośmiogodzinnego dnia pracy.

O pomyśle została poinformowana II Międzynarodówka socjalistyczna, której obrady odbywały się w Paryżu. Idea się przyjęła i podjęto rezolucję o wezwaniu do międzynarodowej demonstracji 1 maja 1890 roku na całym świecie. Przy okazji zdecydowano o uczczeniu tego dnia pamięci robotników z Haymarket.

Organizacja Międzynarodowego Dnia Robotników okazała się sukcesem, który przerodził się w regularną demonstrację. Na kolejnym kongresie II Międzynarodówki, który miał miejsce w 1891 roku, zdecydowano o uznaniu wydarzenia za coroczne. W ciągu kolejnych lat tradycja przyjęła się w wielu państwach na świecie, stajać się świętem państwowym.

W samych Stanach Zjednoczonych i Kanadzie równocześnie rosła tradycja obchodzenia Święta Pracy we wrześniu i tak pozostało do dziś. Co ciekawe, w 1955 roku papież Pius XII ustanowił 1 maja uroczystością św. Józefa Robotnika, w ten sposób nadając religijne znaczenie obchodzonemu tego dnia Międzynarodowemu Dniu Robotników.

Święto pracy w Polsce

Na ziemiach polskich robotnicy demonstrowali 1 maja już w czasie pierwszej międzynarodowej akcji w 1890 roku. Demonstracje odbyły się w wielu polskich miastach, a w Warszawie strajkowało tego dnia około 8 tysięcy robotników.

Święto majowe szybko stało się jedną z ważniejszych dat w kalendarzu polskich ruchów socjalistycznych i komunistycznych i było regularnie obchodzone. Tego dnia dochodziło do demonstracji i protestów, które często przemieniały się w krwawe starcia z policją. W II RP regularnie dochodziło też do krwawych ulicznych starć pomiędzy różnymi odłamami partii i ruchów robotniczych.

Jednak w trakcie II RP Międzynarodowy Dzień Robotników nie został uznany za święto państwowe i dzień wolnym od pracy. Doszło do tego dopiero w 1950 roku. Władze PRL uznały Święto Pracy, zaczęły tego dnia organizować uroczyste pochody pierwszomajowe, a nazwę 1 Maja nadawano wielu ulicom i placom w Polsce.

Po 1989 roku święto zostało utrzymane, ale w III RP władze odeszły od organizowania szczególnych uroczystości. Swoje manifestacje, marsze i wiece zwykle 1 maja organizują jednak członkowie partii lewicowych.