Józef Piłsudski. Sylwetka marszałka i jego najsłynniejsze cytaty

Józef Piłsudski to postać, która wielu z nas najmocniej kojarzy się z odzyskaniem niepodległości. Odegrał kluczową rolę w procesie odzyskiwania niepodległości przez Polskę po I wojnie światowej. Jego działalność na przestrzeni wielu lat miała zarówno charakter polityczny, dyplomatyczny, jak i wojskowy.

Kim był Józef Piłsudski?

Polski działacz niepodległościowy i polityk przyszedł na świat 5 grudnia 1867 w Zułowie w zbiedniałej rodzinie szlacheckiej, a zmarł 12 maja 1935 roku w Warszawie. W 1877 r. został uczniem I Gimnazjum Rządowego w Wilnie, w 1885 roku zdał egzamin maturalny. Po maturze podjął studia medyczne na Uniwersytecie w Charkowie.

W 1886 roku w czasie letnich wakacji związał się z konspiracyjną grupą, współdziałającą z frakcją „Narodnej Woli”. Nie wiedział, że grupa ta planuje zamach na cara Aleksandra III Romanowa. Został zamieszany w przygotowanie zamachu, a 22 marca 1887 roku aresztowany i zesłany na Syberię. Tam spędził kolejnych pięć lat. 1 lipca 1892 roku wrócił do Wilna.

W 1893 r. wstąpił do Sekcji Litewskiej PPS. W 1896 roku przebywał na Kongresie II Międzynarodówki w Londynie, a w 1904 roku po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej wyjechał do Tokio, gdzie uczestniczył w negocjacjach z przedstawicielami japońskiego Sztabu Generalnego. W październiku 1905 r. został szefem Wydziału Spiskowo-Bojowego, kierującego Organizacją Bojową PPS.

Z inicjatywy Piłsudskiego w czerwcu 1908 r. Kazimierz Sosnkowski założył tajny Związek Walki Czynnej, mający szkolić oficerów i podoficerów. Utworzył także legiony. W 1912 roku został Komendantem Głównym ZWC Związku Strzeleckiego we Lwowie.

Rola Józefa Piłsudskiego w odzyskaniu przez Polskę niepodległości

Piłsudski był członkiem różnych organizacji niepodległościowych, w tym Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), a także twórcą i liderem Związku Walki Czynnej i organizacji paramilitarnej – Strzelca. Już przed wybuchem I wojny światowej Piłsudski akcentował potrzebę aktywnego przygotowywania się do walki o niepodległość, włączając w to szkolenie wojskowe Polaków.

Podczas wojny Piłsudski uznawał, że należy wykorzystać konflikt zbrojny między mocarstwami do osiągnięcia niepodległości. Początkowo współpracował z Austro-Węgrami, w ramach której to współpracy sformowano Legiony Polskie, jednak z czasem jego stosunki z Austro-Węgrami uległy ochłodzeniu, zwłaszcza po tzw. kryzysie przysięgowym w 1917 roku, kiedy to legionistów zmuszano do złożenia przysięgi na wierność cesarzowi. Piłsudski odmówił i został internowany w Magdeburgu.

Przyszły naczelnik państwa został zwolniony z niewoli w listopadzie 1918 roku, tuż przed zakończeniem wojny. Powrócił do Polski, gdzie 11 listopada 1918 roku – w dniu, w którym zakończyła się I wojna światowa – objął kontrolę nad powstającym państwem polskim. Ten dzień uznaje się za symboliczną datę odzyskania przez Polskę niepodległości.

22 listopada 1918 r. objął urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa, zachowując naczelne dowództwo Wojska Polskiego.

Rola Piłsudskiego w polityce po odzyskaniu niepodległości

1. Naczelnik Państwa (1918–1922): Po powrocie do Polski i przejęciu władzy, Piłsudski został Naczelnikiem Państwa. W tym okresie koncentrował się na konsolidacji władzy, tworzeniu administracji państwowej oraz organizacji sił zbrojnych.
2. Wojny o granice: Jako naczelny wódz polskich sił zbrojnych, Piłsudski dowodził wojskami podczas serii konfliktów o ustalenie granic nowo niepodległego państwa, a także w wojnie polsko-bolszewickiej.
3. Reforma wojska: Piłsudski skupiał się na budowie i reformie polskiej armii, która była kluczowa dla obrony i stabilności państwa.
4. Działalność polityczna: Choć oficjalnie próbował zachować pozory apolitycznego wojskowego, był aktywnym graczem na polskiej scenie politycznej. W 1921 roku przyczynił się do uchwalenia Konstytucji Marcowej, której był zwolennikiem, choć później zwrócił się przeciwko systemowi parlamentarnemu, który uważał za nieefektywny.
5. Zamach majowy (1926): Po tym, jak wycofał się z życia politycznego w 1922 roku, Piłsudski powrócił do władzy w wyniku zamachu stanu w maju 1926 roku. Od tego czasu aż do śmierci był najbardziej wpływowym politykiem w Polsce.
6. Sanacja: Okres po zamachu majowym jest znany jako "sanacja", nazwa pochodząca od idei "sanacji moralnej" państwa. Piłsudski i jego współpracownicy przeprowadzili wiele reform mających na celu "uzdrowienie" państwa, często kosztem ograniczenia wolności politycznych i demokratycznych standardów.
7. Polityka zagraniczna: Jako de facto przywódca Polski, Piłsudski miał duży wpływ na politykę zagraniczną kraju. Starał się zabezpieczyć pozycję Polski poprzez sojusze (jak np. z Rumunią), jak również poprzez próby nawiązywania równowagi między mocarstwami Zachodu a Związkiem Radzieckim.
8. Śmierć: Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku, pozostawiając po sobie silnie zcentralizowane państwo, ale również ogromną pustkę w polskiej polityce, której nie udało się zapełnić przed wybuchem II wojny światowej.

10 najsłynniejszych cytatów Józefa Piłsudskiego

O wolności:

„Wolność trzeba sobie zdobywać, nikt nam wolności nie da, jeżeli sami jej sobie nie weźmiemy”.

O niepodległości:

„Niepodległość trzeba zawsze w sobie nosić”.

O służbie dla Polski:

„Całe życie walczę o wielkość Polski”.

O działaniu:

„W polityce trzeba mieć własną głowę, bo cudza jest złej rady”.

O służbie państwu:

„Dla mnie Polska to wielki obowiązek”.

O pracy nad sobą:

„Trzeba się uczyć całe życie, ażeby nie okazało się, że się przez życie przeszło jak cień, nie zostawiając po sobie nic trwałego”.

O przyszłości Polski:

„Polska będzie wielka albo nie będzie jej wcale”.

O polityce i politykach:

„Polityk prawdziwy to taki, który nawet zdrajców potrafi wykorzystać dla dobra sprawy”.

O poświęceniu dla ojczyzny:

„Za każdą cenę musimy utrzymać niezależność państwa, nawet kosztem naszych życzeń i naszych życiorysów”.

O sile i wytrwałości:

„Naród, który traci pamięć, przestaje być narodem – staje się jedynie zbiorowiskiem ludzi, czasowo zajmującym dane terytorium”.

O historii i przeszłości:

„Historia jest nauczycielką życia, ale mało kto z jej lekcji korzysta”.