Uroczystości od mszy w stołecznym kościele św. Karola Boromeusza. Na początku nabożeństwa odczytana została decyzja ministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza, który mianował pośmiertnie Zygmunta Szendzielarza na stopień pułkownika. Minister wręczył akt mianowania siostrzenicy zmarłego. Śp. płk Zygmunt Szendzielarz spoczął w grobie rodzinnym na Powązkach Wojskowych, obok zmarłej w 2012 r. córki Barbary. "Łupaszkę" żegnały tłumy.
twitter
Na uroczystościach obecni byli także p.o. szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk, prezes IPN Łukasz Kamiński, prezydent Andrzej Duda i wicepremier Piotr Gliński. W przemówieniu prezydent Andrzej Duda podkreślił, jak ważne jest to, by "przywrócić godność Polsce i jej bohaterom". – Polacy wiedzą dziś doskonale, że w tamtych czasach to wy zachowaliście się jak trzeba – podkreślił Andrzej Duda.
– Panie pułkowniku, wychodząc z celi w swoją ostatnią drogę powiedział pan do współwięźniów: „Z Bogiem, panowie”. Zostaliśmy z Bogiem, Panie pułkowniku i z Bogiem jesteśmy cały czas. Ale jedno chcę, skłaniając przed Panem głowę, powiedzieć. Polacy, a zwłaszcza młode pokolenie wie dziś doskonale, że w tamtych czasach, trudnych, beznadziejnych, to wy zachowaliście się jak trzeba. Szanowni Państwo, cześć i chwała bohaterom, wieczna chwała poległym. Panie pułkowniku, spoczywaj w pokoju, wreszcie w rodzinnym grobie niech się Polska przyśni Tobie…piękna – mówił Andrzej Duda.
Kim był "Łupaszka"?
Major Zygmunt Szendzielarz jest uznawany za jednego z najwybitniejszych dowódców polskiej partyzantki. Od 1940 r. współtworzył konspiracyjne struktury pułkowe, tj. grupę kpt. Giedrojcia. Po rozbiciu w sierpniu 1943 r. przez sowiecką brygadę Fiodora Markowa oddziału partyzanckiego AK ppor. Antoniego Burzyńskiego „Kmicica”, Szendzielarz odtworzył tę jednostkę, występującą odtąd pod nazwą V Brygady Wileńskiej AK lub Brygady Śmierci. Za zgodą komendy okręgu V Wileńska Brygada AK nie wzięła udziału w operacji wileńskiej 1944 r. Podzielona na małe grupy przedostała się na zachód celem ponownego połączenia w Puszczy Augustowskiej. W sierpniu 1944 r. żołnierze, którym udało się przedostać (20-40 osób) zebrali się ponownie pod dowództwem Szendzielarza i podporządkowali białostockiej Komendzie Okręgu AK. Odtworzona w kwietniu 1945 r. na Białostocczyźnie V Brygada – w sierpniu 1945 r. liczyła 250 żołnierzy. Przeprowadziła kilkadziesiąt udanych akcji przeciw NKWD, UBP, MO i KBW. Zgodnie z rozkazami dowództwa Delegatury Sił Zbrojnych we wrześniu 1945 brygada została zdemobilizowana.
Zygmunt Szendzielarz odtworzył ją ponownie w kwietniu 1946 r. na obszarze północnej Polski (działając teraz w ramach eksterytorialnego Okręgu Wileńskiego AK). Jesienią 1946 r. wraz z grupą ppor. Henryka Wieliczki „Lufy” powrócił na teren woj. białostockiego, dołączając do VI Wileńskiej Brygady AK dowodzonej przez por. Lucjana Minkiewicza „Wiktora”, a następnie ppor. Władysława Łukasiuka „Młota”. Od wiosny 1947 r. ukrywał się. Aresztowany 30 czerwca 1948 r. w Osielcu na Podhalu przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Po długotrwałym śledztwie 2 listopada 1950 r. skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na karę śmierci. "Łupaszka" został zamordowany strzałem w tył głowy 8 lutego 1951 roku w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Pochowano go w nieznanym miejscu.
Wiosną 2013 roku szczątki „Łupaszki” odnalazł na Łączce na warszawskich Powązkach Wojskowych zespół badaczy IPN pod kierownictwem prof. Krzysztofa Szwagrzyka. Ich identyfikacji dokonali specjaliści ze szczecińskiego Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w ramach Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów. Ustalenie tożsamości doczesnych szczątków było możliwe dzięki badaniom DNA. To efekt realizacji przez IPN i szereg współpracujących instytucji (m.in. Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz PUM) ogólnopolskiego projektu badawczego „Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego 1944–1956”.
Świadectwo potwierdzające identyfikację Zygmunta Szendzielarza odebrała sanitariuszka w jego oddziale – Lidia Lwow-Eberle 22 sierpnia 2013 r.