„Zasadne jest twierdzenie, że Polsce przysługują wobec Niemiec roszczenia odszkodowawcze”. Co zawiera ekspertyza BAS?

„Zasadne jest twierdzenie, że Polsce przysługują wobec Niemiec roszczenia odszkodowawcze”. Co zawiera ekspertyza BAS?

Dodano: 
Zdjęcie propagandowe odtwarzające wkroczenie Niemiec do Polski 1 września 1939 r.
Zdjęcie propagandowe odtwarzające wkroczenie Niemiec do Polski 1 września 1939 r. Źródło: Wikimedia Commons / Domena publiczna
W poniedziałek 11 września Biuro Analiz Sejmowych przedstawiło opinię prawną przygotowaną na wniosek posła Arkadiusza Mularczyka w sprawie możliwości dochodzenia przez Polskę od Niemiec odszkodowania za szkody spowodowane przez drugą wojnę światową. Wynika z niej, że dochodzenie przez nasz kraj roszczeń jest zasadne.

Przygotowana przez BAS opinia rozpoczyna się od 18 tez. Eksperci podkreślają w nich m.in., że w okresie II wojny światowej Polska poniosła największe w stosunku do całej ludności i majątku, straty materialne wynikające przede wszystkim z niemieckiej polityki okupacyjnej.

„W związku z tym zasadne jest twierdzenie, że Rzeczypospolitej Polskiej przysługują wobec Republiki Federalnej Niemiec roszczenia odszkodowawcze, a twierdzenie, że roszczenia te wygasły lub uległy przedawnieniu jest nieuzasadnione” – twierdzi BAS. 

W dokumencie specjaliści powołują się na zapisy konferencji poczdamskiej i haskiej, zgodnie z którymi Niemcy powinni skompensować Polsce straty poniesione w trakcie II wojny światowej.

„Według powojennych szacunków straty i szkody materialne w mieniu państwowym i prywatnym, spowodowane przez Niemcy w związku z drugą wojną światową, wyniosły ponad 258 miliardów przedwojennych zł. W przeliczeniu na walutę dolarową wynosiły one około 48,8 mld dolarów amerykańskich, przy zastosowaniu kursu z sierpnia 1939 r., zgodnie z którym 1 dolar odpowiadał 5,3 złotego. Straty w majątku trwałym szacowano na 62 mld przedwojennych zł, co stanowiło 3,5 – krotną wartość strat państwa polskiego z okresu pierwszej wojny światowej (17,8 mld przedwojennych zł)” – czytamy w dokumencie.

BAS przypomina też straty w ludziach, które wyniosły około 6 mln obywateli. Eksperci podkreślają, że mimo tak ogromnych strat Polska i polscy obywatele otrzymali „świadczenia pieniężne od Niemiec nie tylko niewspółmierne do poniesionych szkód, ale zdecydowanie niższe niż odszkodowania wypłacone przez RFN innym państwom i ich obywatelom”. Według wyliczeń prawników BAS, łącznie po II wojnie światowej na odszkodowania dla obywateli polskich wypłacono około 600 mln marek. „Kwota ta nie stanowi nawet 1% sumy, jaką rząd niemiecki przeznaczył po drugiej wojnie światowej na wypłaty odszkodowań dla obywateli państw Europy zachodniej, Stanów Zjednoczonych oraz Izraela” – wskazano w ekspertyzie.

Biuro Analiz Sejmowych dowodzi w kolejnych punktach, że zrzeczenie się przez przedstawicieli władz PRL pod przymusem ZSRR roszczeń jest obecnie niewiążące.

„Jednostronne oświadczenie Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 1953 r. o zrzeczeniu się przez PRL reparacji wojennych naruszało obowiązującą wówczas Konstytucję z dnia 22 lipca 1952 r., ponieważ sprawy ratyfikacji i wypowiadania umów międzynarodowych należały do kompetencji Rady Państwa, a nie Rady Ministrów. Oświadczenie to nie zostało złożone z inicjatywy rządu polskiego, ale z inicjatywy i w wyniku nacisku ze strony ZSRR” – czytamy w opinii.

W dalszej części przedstawione zostały m.in. straty państwa polskiego w okresie II wojny światowej oraz zakres pojęcia reparacji, a także historia dochodzenia roszczeń przez Polskę i działania prowadzone w czasach PRL.

Autorem ekspertyzy jest dr hab. Robert Jastrzębski, ekspert ds. legislacji w Biurze Analiz Sejmowych, a dokument zaakceptował wicedyrektor Biura Analiz Sejmowych Przemysław Sobolewski. Dokument został opublikowany w trzech językach: polskim, angielskim i niemieckim.