Antyczna twierdza Rhizon znajduje się na wzgórzu wznoszącym się ponad 200 m n.p.m nad dzisiejszym miastem Risan w Czarnogórze. Już w wyniku wykopalisk prowadzonych w ubiegłym roku archeolodzy wiedzieli, że w okresie hellenistycznym (323-30 lat p.n.e.) wzniesiono tam m.in. platformę otoczoną murem cyklopim. Lipcowe badania przyniosły odpowiedzi, co na niej niegdyś się znajdowało.
– Forma tej konstrukcji wskazuje, że stała na niej kiedyś świątynia, być może iliryjskiego boga Medaura – opiekuna Risan – uważa kierownik badań, prof. Piotr Dyczek z Ośrodka Badań Europy Południowo-Wschodniej UW. Wokół niej archeolodzy odkryli liczne elementy architektoniczne z marmuru. – Zwraca uwagę jakość ich wykonania – są to świetnie profilowane bloki – elementy ościeży, progi, a nawet unikatowa kamienna rynna – wylicza profesor. Jak dodaje, surowiec, z którego je wykonano pochodzi z odległej, dziś chorwackiej wyspy Korčula, położonej ok. 300 km od Risan.
Naukowcy uważają, że świątynia mogła mieć ok. 10 m długości. W jednym z narożników platformy archeolodzy natknęli się w czasie badań na jamę. Wewnątrz znajdowały się fragmenty ceramiki hellenistycznej i rzymskiej. – Te naczynia mogły być używane w ceremoniach religijnych – przypuszcza prof. Dyczek.
Krypta wewnątrz ruin kościoła
Dyczek podkreśla, że badanie antycznych pozostałości utrudniają późniejsze ingerencje, np. w średniowieczu Turcy wznieśli na dawnych reliktach twierdzę. Dlatego dziś archeolodzy odtwarzają historię miasta sprzed 2 tys. lat przede wszystkim na podstawie zabytków oraz śladów widocznych na skale macierzystej. Ale w tym samym miejscu ludzie mieszkali i modlili się też w kolejnych wiekach.
– Zaskoczeniem jest dla nas odkrycie pozostałości krypty wewnątrz ruin wczesnośredniowiecznego kościoła. Dalsze badania zweryfikują naszą hipotezę – być może mamy do czynienia z miejscem pochówku pierwszego biskupa Risan – Sebastiana, który objął swój urząd biskupi w rycie zachodnim w końcu VI w. n.e. – opowiada prof. Dyczek.
Naukowiec przypomina, że mieszkańcy rejonu dzisiejszej Czarnogóry przyjęli chrześcijaństwo prawie trzy wieki wcześniej niż społeczności zasiedlające ościenne obszary. Analizy są bardzo utrudnione, bo na miejscu dawnego kościoła i wyrabowanej krypty w XV w. tureccy zdobywcy wznieśli prawdopodobnie niewielki meczet.