W wyniku ustaleń Okrągłego Stołu, w czerwcu 1989 r. zostały przeprowadzone wybory, do których rządzący komuniści dopuścili działaczy opozycji solidarnościowej. Nie były to jednak wybory wolne całkowicie " PZPR i jej satelickie partie, SD i ZSL miały zagwarantowane 65% miejsc w Sejmie. Solidarność mogła walczyć jedynie o pozostałe 35%, czyli 161 mandatów. Zdobyła ich 160. Wybory do Senatu były w pełni wolne i tam Solidarność wywalczyła 99 miejsc na 100.
Ani komuniści, ani opozycja nie spodziewali się tak jednoznacznego poparcia społeczeństwa dla Solidarności. PZPR posiadając zadekretowaną przewagę w Sejmie usiłowała początkowo zmontować rząd z Czesławem Kiszczakiem na czele. Jednak komunistyczni posłowie, zwłaszcza z partii-satelitów PZPR, mieli coraz mniejszą ochotę na firmowanie walącego się pod względem gospodarczym i moralnym systemu. Kiszczakowi nie udało się znaleźć chętnych do rządzenia.
Solidarność świeżo po wyborach też nie miała w planach stworzenia rządu. W Sejmie miała mniejszość mandatów, a jej działaczom zupełnie brakowało doświadczenia w kierowaniu państwem. Jak ujął to Lech Wałęsa: Wiem tylko, że żaden z nas - ze mną włącznie - nie rozmawiał ani z panem Gorbaczowem, ani z panem Honeckerem i nawet nie wiemy, jak takie rozmowy wyglądają ani jak działają pakty, bloki itd.
W lipcu w świeżo powstałej Gazecie Wyborczej ukazał się artykuł Adama Michnika Wasz prezydent, nasz premier. Stopniowo zaczęło się zarysowywać porozumienie między Solidarnością a SD i ZSL. Taka koalicja miała już wystarczająco dużo głosów w Sejmie, by sformować nowy rząd. 17 sierpnia 1989 r. Wałęsa, przewodniczący ZSL Roman Malinowski i przewodniczący SD Jerzy Jóźwiak zawarli formalne porozumienie o utworzeniu nowej koalicji rządowej.
Sytuacja była dosyć napięta " o ile powołanie solidarnościowego rządu nie napotykało już przeszkód formalnych, to przecież cały aparat państwowy, w tym wojsko i policja, był obsadzony przez komunistyczną nomenklaturę. Obawy przed tym, iż PZPR zechce utrzymać swą władze siłą były duże. W tych warunkach 24 sierpnia Sejm powołał Tadeusza Mazowieckiego na pierwszego niekomunistycznego premiera Polski po II wojnie światowej. 12 września Mazowiecki przedstawił skład swojego gabinetu. Do rządu weszło 4 członków PZPR, w tym Czesław Kiszczak, 3 członków SD, 4 z ZSL, 12 członków Solidarności oraz niezwiązany z żadnym ugrupowaniem Krzysztof Skubiszewski.
Gabinet Mazowieckiego zmienił o 180° kierunki polskiej polityki. Zainicjował m.in. integrację z EWG, NATO, przeprowadził reformy gospodarcze Balcerowicza i przygotował pierwsze w pełni wolne wybory parlamentarne i prezydenckie.
Artykuł zatytułowany Powołanie Tadeusza Mazowieckiego na premiera pierwotnie został opublikowany na stronie Muzeum Historii Polski. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.
Czytaj też:
Okrągły Stół. Bezkrwawe zwycięstwo czy kapitulacja?