Pierwsza grupa trzydziestu więźniów, która przybyła do obozu koncentracyjnego Auschwitz, to kryminaliści, wyłącznie narodowości niemieckiej, przeniesieni z obozu w Sachsenhausen. Stanowili oni zaczątek kadry funkcyjnej obozu - zostali pierwszymi kapo i blokowymi. Działo się to z rozkazu pierwszego komendanta obozu, Rudolfa Hössa, a było wynikiem podjętej przez Himmlera niemal miesiąc wcześniej, 27 kwietnia, decyzji o założeniu w tym miejscu nowego KL - Konzentrationslager.
Był to drugi - po KL Stutthof pod Gdańskiem - obóz tego rodzaju wybudowany na terenach okupowanych przez wojska niemieckie. Wzorowany był na podobnych obozach organizowanych na terenach III Rzeszy już od 1933 r. Początkowo miał służyć do przetrzymywania bez wyroku sądowego i na czas nieokreślony „elementów antyspołecznych” - członków polskiego ruchu oporu, inteligentów, więźniów politycznych, pospolitych przestępców niemieckich czy (nieco później) radzieckich jeńców wojennych.
Założony na terenie opuszczonych poaustriackich koszar artyleryjskich, pomieścić miał według planów najwyżej 10 tys. ludzi. Po wizycie Himmlera w 1941 r. został rozbudowywany siłami więźniów o kolejne bloki, tak by mógł pomieścić 30 tys. osób. Do 1942 r. ich liczba nie przekroczyła jednak 20 tys. Z pierwszej grupy więźniów politycznych liczącej 728 osób - w większości Polaków - wojnę przeżyło 239. Dopiero po Konferencji w Wannsee (20 stycznia 1942 r.), po podjęciu decyzji o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej” i rozbudowaniu o kolejne kompleksy, obóz Auschwitz stał się tym, z czym jest kojarzony do dziś - obozem zorganizowanej i zakrojonej na ogromną skalę zagłady.
Do momentu likwidacji obozu w listopadzie 1944 r. przez Auschwitz-Birkenau przeszło 1,3 miliona ludzi. Ok. 80% (w większości Żydów) nigdy nie uzyskało statusu więźniów - zostali pozbawieni życia w ciągu 20 minut od przybycia na miejsce. Na terenie obozu były też prowadzone liczne, gwałcące przysięgę Hipokratesa, eksperymenty pseudomedyczne. Liczba ofiar szacowana jest na 1,1 miliona. Ogólna liczb zabitych w wyniku decyzji w Wannsee wyniosła od 5 do 6 milionów osób.
Autorem tekstu Pierwsi więźniowie w Auschwitz jest TPPL Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.