Badania antropometryczne - dzieci rozbierano do naga i godzinami wykonywano pomiary różnych części ciała (małżowin usznych, nosów) z użyciem jak najdokładniejszych przyrządów: suwmiarek, kątomierzy, cyrkli.
Badania morfologiczne – dzieciom pobierano krew z palca lub żyły (do 20 cm3). Konserwowano ją i przeznaczano dla żołnierzy frontowych. W wyniku częstego pobierania dzieci zaczynały cierpieć na anemię. Poza tym przetaczano krew. W przypadku bliźniąt wykonywane to było wymiennie. Doświadczenie to prowadzono, aby zobaczyć jak organizm zareaguje na krew bliźnięcia. Oprócz krwi pobierano także kał, ślinę oraz płyn mózgowo-rdzeniowy. Wszystko to wysyłano do Instytutu Higieny w celu wykonania analiz.
Badania rentgenologiczne - nagie dzieci stawały przed aparatem rentgenowskim na 5-15 minut, w tym czasie wykonywano kilka fotografii. Po wykonaniu zdjęcia omawiano je dokładnie.
Badania uzębienia - wykonywano odlewy gipsowe szczęk i porównywano je. Prócz powyższych schematów istniały także karty ogólnej analizy, które przechowywali więźniowie - lekarze, i które zawierały różnorodne informacje, w zależności od rodzaju badań, np.: badania ogólne - pytania na temat towarzyskości czy temperamentu, badania ortopedyczne, karłowatość i gigantyzm w rodzinie, dermatologia - ogólny stan skóry, badania dentystyczne - rodzaj zgryzu, badania neurologiczne - wyczucie muzyczne.
Była więźniarka Eva Kor zeznała, że bliźnięta poddawano jeszcze jednemu doświadczeniu, które polegało na zadawaniu pytań i wydawaniu komend w celu sprawdzenia, które z bliźniąt przewodzi. Oględziny lekarskie trwały średnio około 8 godzin.
Wszystkie powyższe ankiety i badania miały być tylko wstępem do późniejszych operacji doświadczalnych. Ostatnim, najważniejszym etapem eksperymentów było przeprowadzenie sekcji zwłok. Bliźnięta zabijano jednocześnie poprzez fenolowanie. Zabezpieczone w trakcie sekcji organy wysyłano do Instytutu Badań Antropologicznych i Biologiczno-Rasowych z oznaczeniem: Pilne, przesyłka ważna dla celów wojennych.
Niekiedy Mengele zabijał dzieci sam, zwłaszcza jeśli pożądał konkretnych wyników. Erszebet Fleischmann wyznała, że była świadkiem, kiedy to jeden z niemowlaków-trojaczków został na polecenie Mengele, po podaniu narkotyku, przecięty na oczach matki na stoleo peracyjnym wzdłuż na dwie części. Zwłoki zostały zabrane do Berlina w celu zbadania.
Rudolf Diem (numer obozowy 10022) opowiadał, że jeśli jedno dziecko zmarło na zapalenie płuc, wówczas drugie zostało zabijane i przeprowadzano na nim sekcję zwłok, by stwierdzić, czy u niego również pojawiły się objawy tejże choroby.
Ruth Elias (numer obozowy 73643) zeznała, że po urodzeniu córeczki Mengele nakazał zabandażować jej piersi, aby nie mogła karmić. Ruth dawała córce co tylko mogła, jednak ona sama nie dostawała zbyt wiele jedzenia - jedynie kawałek chleba i czarną kawę. Anioł Śmierci odwiedzał ją codziennie i pytał, jak się czuje, po czym obserwował jej dziecko i odchodził. Jednego dnia poinformował ją, że nazajutrz zostanie zabrana. Z pomocą przyszła jej czeska lekarka, która przekazała jej zastrzyk (morfinę), którym Ruth miała uśmiercić swoje dziecko. Na drugi dzień, gdy Mengele dowiedział się o śmierci dziecka, powiedział jej, że miała dużo szczęścia i że wyjedzie najbliższym transportem z obozu. W przekonaniu Ruth, Mengele chciał sprawdzić, ile noworodek jest w stanie wytrzymać bez jedzenia. W związku z tym, że noworodki z góry były skazywane na śmierć głodową niemal w każdym obozie, wiadomo że mogły wytrzymać bez jedzenia nawet do kilkunastu dni:
„Nieustanny płacz i niemoc zaradzenia temu stawały się udręką nie do wytrzymania (...) w 17 dniu życia Stefanek już nie płakał. Leżał cichutko i czekał. W południe umarł (...). Policjantka zabrała moje i jedno inne dziecko pod pachę, jak lalki, do spalenia”.
Fascynacja rakiem wodnym (nomą)
Rak wodny to choroba, która poprzez bakteryjne zapalenie śluzówek prowadzi do zniszczenia tkanek jamy ustnej i policzków. Schorzenie było bardzo rozpowszechnione w XVIII i XIX wieku w Europie, jednak już na początku XX wieku występowało rzadziej. W obozie koncentracyjnym Auschwitz na nomę chorowali głównie Cyganie, a zwłaszcza dzieci.
Spośród chorych na nomę wybrano kilka osób, które wysłano do leczenia w ambulatorium dentystycznym w obozie macierzystym. Lekarze poszukiwali bakterii odpowiedzialnych za schorzenie i badania wykazały obecność krętka w symbiozie z pałeczką wrzecionowatą oraz inne drobnoustroje.
Chorzy przedstawiali sobą straszny widok, dlatego że ich gnijące tkanki odpadały, co powodowało ubytek i odsłonięcie kości szczęki. Według opisu Tadeusza Szymańskiego (numer obozowy 11785) przebieg choroby wyglądał następująco:
„zapalenie jamy ustnej → pojawiał się posokowaty ropień → na poziomie zębów pojawiała się sina plamka → wskutek rozpadu tkanek powstawała przetoczka → powiększanie ubytku → obnażenie zębów, dziąseł oraz kości szczęki, w drastycznych przypadkach ubytek sięgał szyi”.
Rozpad tkanek wydawał charakterystyczny zapach, co powodowało, że już w pierwszym etapie choroby można było postawić diagnozę. Mimo to Mengele poświęcał tym pacjentom mnóstwo czasu: dokładnie ich oglądał, robił zdjęcia lub nakazywał obozowemu malarzowi Vladimirowi Zlamalowi, by narysował twarze chorych, bądź utrwalił je akwarelą.
Początkowo chore dzieci przewożono do przychodni w obozie macierzystym, gdzie leczenie ograniczało się do przepłukania jamy ustnej wodą utlenioną, która chwilowo usuwała zapach rozkładających się tkanek. Następnie zraszano brzegi rany prontosilem i nakładano opatrunek.
Chorzy na raka wodnego przebywali w bloku 22, którym kierował dr Bertold Epstein, światowej sławy pediatra i dr Rudolf Weisskopf, którego specjalizacją była dermatologia. Na polecenie Josefa Mengele wybierali oni spośród wszystkich chorych na nomę małą grupę osób.
Dzieci te dobrze karmiono (podawano im mięso, warzywa, wartościowe pieczywo), przebywały w normalnych warunkach (posiadały m.in. wygodne, ładnie pościelone łóżka), a oprócz tego były leczone farmakologicznie. W leczeniu chorych stosowano takie preparaty jak: sulfamidy, witaminy - zwłaszcza witaminę C, oraz mieszankę talku z protonsilem. Celem takiego postępowania było m. in. stwierdzenie zależności rozwoju choroby od warunków bytowych oraz intensywności leczenia. Jeśli zaobserwowano poprawę, sporządzano adnotację i zdjęcia, po czym skazywano więźnia ponownie na typowe obozowe życie bądź przenoszono na inne łóżko i decydowano, by nie podawać diety odżywczej. Po tej zmianie stan chorych pogarszał się, co doprowadzało do otwarcia się rany policzka. Po ponownej adnotacji i wykonaniu fotografii Mengele zaprowadzał chorych do tzw. „Sauny”, z której już nie wracali.
Z relacji Jana Češpivy, lekarza i więźnia obozu od stycznia do czerwca 1943 roku, wiadomo, że podjęto próbę leczenia nomy: Wycinałem dzieciom raka z jamy ustnej i starałem się, żeby mi pozwolono używać do ich leczenia rentgena(…).
Zeznawał także, że ze zwłok dzieci zmarłych na nomę wykonywano preparaty całych głów, po to, by następnie poddać je badaniom histopatologicznym. Badania nad nomą ustały wraz z likwidacją obozu cygańskiego.
Tuż przed końcem wojny Josef Mengele został schwytany i umieszczony w obozie jenieckim pod Monachium. Ostatecznie uniknął jednak automatycznego aresztowania, ponieważ nie posiadał typowego dla SS-manów tatuażu z grupą krwi.
Mimo intensywnych poszukiwań i ogromnej nagrody finansowej w wysokości 10 mln marek, nie udało się pochwycić Anioła Śmierci. Wyjechał do Argentyny, następnie do Paragwaju, a w końcu osiadł w Brazylii. W 1979 roku w trakcie kąpieli w morzu doznał udaru mózgu i w jego wyniku zmarł. Został pochowany jako Wolfgang Gerhard.
Szacuje się, że Mengele wykonał swoje zbrodnicze eksperymenty na ok. 1500 bliźniąt z których przeżyło mniej niż 100.
W 1984 roku Eva Kor założyła fundację CANDLES (Children of Auschwitz Nazi Deadly Lab Experiments Survivors). Miała ona zrzeszać wszystkie osoby, które jako dzieci przeżyły eksperymenty medyczne. W 1995 roku otworzyła Muzeum Holocaustu oraz Centrum Edukacji CANDLES w Terra Haute w Indianie.
Autorką tekstu „Josef Mengele – Anioł Śmierci z Auschwitz” jest Katarzyna Okoniewska. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0