Masowa egzekucja więźniów w Palmirach była ostatnim etapem szeroko zakrojonej operacji aresztowań i mordów polskiej inteligencji w Generalnym Gubernatorstwie, zwanej akcją AB. Jej głównymi realizatorami byli oficerowie SS: Obergruppenführer Walter Krüger oraz Brigadeführer Bruno Streckenbach. Wymordowanie elit społecznych miało ułatwić hitlerowskiemu okupantowi rządzenie narodem.
Listy proskrypcyjne zawierające nazwiska Polaków skazanych zaocznie na śmierć zostały przygotowane jeszcze przed inwazją wrześniową i obejmowały ok. 80 tys. osób. Na tej podstawie oddziały SS, postępujące za wojskami Wehrmachtu, już we wrześniu 1939 r. dokonywały pierwszych aresztowań, jeszcze na niewielką skalę. Druga fala nastąpiła w listopadzie tego samego roku.
Największy i najdotkliwszy ciąg aresztowań nastąpił wiosną 1940 r. Od kryptonimu akcji wiosennej - Ausserordentliche Befriedungsaktion, w skrócie AB - przyjęło się nazywać całość tej operacji. Masowych aresztowań dokonywano w Warszawie, Krakowie i Lublinie. Ofiary przesłuchiwano na Pawiaku, w krakowskim więzieniu na Montelupich i w lubelskim Zamku, a także w mniej znanych aresztach, m.in. w Radomiu, Kielcach, Tarnowie i Rzeszowie.
Palmiry
Palmiry (obok Firleja koło Lublina, lasów na Bzinie i Brzasku koło Skarżyska-Kamiennej, lasu w Warzycach, Wincentynowa koło Radomia czy Kumowej Doliny koło Chełma) były tylko jednym spośród wielu miejsc masowych egzekucji, stanowiących ostatni etap akcji AB. Tu jednak ofiar było najwięcej. Spośród ok. 2 tys. ciał ofiar znalezionych po wojnie zidentyfikowano ok. 400. Byli wśród nich księża katoliccy, sędziowie, nauczyciele, działacze polityczni i społeczni, inni przedstawiciele inteligencji, a także prawdziwi i domniemani członkowie konspiracji niepodległościowej.
Część spośród wymienionych miejscowości pozostała miejscem masowych i pojedynczych egzekucji przez cały okres okupacji. Dotyczy to zwłaszcza lasu w Warzycach. Liczba ofiar w tym miejscu szacowana jest nawet na 5 tys.
Dziś w znajdujących się na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego Palmirach można zobaczyć pomnik upamiętniający ofiary mordów, których kulminacja nastąpiła w nocy z 20 na 21 czerwca 1940 r. Miejscem pamięci o pomordowanych jest utworzony po wojnie cmentarz w Palmirach.
Autorem tekstu Masowa egzekucja więźniów w Palmirach jest TPPL. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.
Czytaj też:
Najbardziej znany polski „cichociemny”. Dziś rocznica śmierci legendy polskiej partyzantki