Od 1659 r. trwała wojna polsko-rosyjska, a przedmiotem sporu była między innymi Ukraina. W grudniu 1666 r. wojsko kwarciane zostało rozbite przez Kozaków pod dowództwem Piotra Doroszenki, który rok wcześniej został hetmanem kozackim. Kozacy po raz pierwszy od ugody hadziackiej z 1658 r. walczyli przeciwko Rzeczypospolitej. Zmusiło to Polskę do szukania porozumienia z Rosją.
W traktacie w Andruszowie z 30 stycznia 1667 r. Dniepr uznano za granicę posiadłości obu stron na Ukrainie. Doroszenko zabiegał o protekcję w Stambule, stawiając sobie za cel zjednoczenie Ukrainy rozdartej między dwa państwa. W październiku 1669 r. z pomocą Tatarów bezskutecznie oblegał hetmana Jana Sobieskiego w obozie warownym pod Podhajcami.
W wyniku porażki musiał uznać się za poddanego króla polskiego. W 1668 r. próbował wzniecić na Ukrainie Lewobrzeżnej powstanie antyrosyjskie. W 1670 r. zażądał od Rzeczypospolitej uprawnień przekreślających faktycznie jej zwierzchnictwo nad Ukrainą. Władzę hetmańską przekazano jego rywalowi Michałowi Chanence, a Doroszenko udał się pod opiekę sułtana.
Bitwa pod Bracławiem
Na skutek interwencji Doroszenki w Stambule, Adila Gireja, zniechęconego po klęsce pod Podhajcami, zastąpił w chanacie krymskim wojowniczy Selim Girej. Oddziały kozacko-tatarskie rozpoczęły wojnę z Rzecząpospolitą, natrafiając na nieliczne (4 tys.), ale świetnie dowodzone przez hetmana Jana Sobieskiego wojsko koronne. Z powodzeniem zastosował on taktykę z kampanii podhajeckiej, polegającą na atakach jazdy na najsłabsze punkty przeciwnika.
Gdy 20 sierpnia do stojącego pod Oryninem Jana Sobieskiego doszła wieść o odejściu z Ukrainy znacznych sił tatarskich, hetman z samą jazdą i dragonią ruszył komunikiem (bez wozów taborowych) przeciwko wojskom kozacko-tatarskim. Kozacy i Tatarzy schronili się w Bracławiu. Ci pierwsi zajęli górne miasto, a ci drudzy dolne.
26 sierpnia Sobieski skierował swe siły między oba miasta, odcinając armie od siebie. Tatarzy rzucili się do ucieczki. Ścigano ich ścigano aż do odległego o 30 km Batoha i całkowicie rozproszono. Znajdujący się w górnym mieście Kozacy, widząc klęskę Tatarów, poddali się. Według relacji dowódcy wojsk tatarskich Omera Alego Tatarzy stracili w bitwie i pościgu 500 zabitych.
W ten sposób Sobieski odniósł błyskotliwe zwycięstwo pod Bracławiem. Kolejny sukces przyniosła mu stoczona 21 października bitwa pod Kalnikiem. Hetman poddał królowi Michałowi Korybutowi Wiśniowieckiemu również szereg innych miast. Militarne sukcesy nie zostały wykorzystane z winy dworu, obawiającego się wzmocnienia pozycji Sobieskiego, któremu zwycięstwa przysporzyły znacznej popularności.
Artykuł zatytułowany Zwycięstwo hetmana Jana Sobieskiego pod Bracławiemautorstwa TS pierwotnie został opublikowany na stronie Muzeum Historii Polski. Tekst został rozbudowany. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.
Czytaj też:
Świętokrzyskie. Miecz, groty włóczni i ozdoby. Niezwykłe znaleziska sprzed 2 tys. lat