80 lat temu zamknięto granice getta w Warszawie. Propagandowym pretekstem izolacji Żydów była epidemia

80 lat temu zamknięto granice getta w Warszawie. Propagandowym pretekstem izolacji Żydów była epidemia

Dodano: 
Mur getta dzielący plac Żelaznej Bramy
Mur getta dzielący plac Żelaznej Bramy Źródło: Wikimedia Commons / Bundesarchiv, Bild 101I-134-0791-29A / Knobloch, Ludwig / CC-BY-SA 3.0
16 listopada 1940 roku granice warszawskiego getta zostały zamknięte. Od tej pory wszyscy Żydzi musieli mieszkać na jego terenie. Propagandowym pretekstem do oddzielenia żydowskich mieszkańców stolicy miała być ochrona innych dzielnic przed epidemią oraz ochrona samych Żydów przed pogromami.

Już w marcu 1940 roku Niemcy zaczęli przygotowywać się do ogrodzenia terenu dzielnic zamieszkałych w większości przez ludność żydowską od innych dzielnic Warszawy. Jako pretekst do oddzielania Żydów mówiono o powstrzymaniu epidemii tyfusu, który według nazistowskiej propagandy miał rozprzestrzeniać się w częściach miasta zamieszkałych głównie przez Żydów.

Jako bezpośredni pretekst do utworzenia getta niemiecka propaganda wskazywała także na antyżydowskie napady, pobicia oraz demolowanie i rabowanie żydowskich mieszkań i sklepów, opisywane jako pogrom. Do największych antyżydowskich zajść doszło w Warszawie za przyzwoleniem i najprawdopodobniej z inspiracji Niemców w czasie świąt wielkanocnych, między 22 a 27 marca 1940 roku. W ich wyniku propaganda nazistowska zaczęła wskazywać na konieczność ochrony Żydów przed Polakami.

Powstanie getta w Warszawie i zamknięcie jego granic

„Antyepidemiczny” mur wokół części miasta najliczniej zamieszkałych przez Żydów zaczął powstawać w kwietniu 1940 r. Formalnie decyzję o powstaniu getta, nazywanego przez propagandę niemiecką „żydowską dzielnicą mieszkaniową” wydano 2 października 1940 r. Od tej pory wszyscy Żydzi z Warszawy i okolic musieli zamieszkać na terenie getta. Teren ten musieli z kolei opuścić wszyscy nieżydowscy mieszkańcy stolicy.

Za murami getta poczatkowo znalazło się około 400 tys. Żydów, w tym 138 tys. przesiedleńców. Z kolei 113 tys. Polaków musiało opuścić swoje mieszkania i zamieszkać w innych dzielnicach Warszawy. Ostatecznie granice getta zamknięto w nocy z 15 na 16 listopada 1940 roku.

W dniu zamknięcia getta jego granice przebiegały ulicami: Wielką, Bagno, placem Grzybowskim, Rynkową, Zimną, Elektoralną, placem Bankowym, Tłomackie, Przejazd, Nalewki, granicą Ogrodu Krasińskich, Świętojerską, Freta, Sapieżyńską, Konwiktorską, Stawki, Dziką, Okopową, Towarową, Srebrną i Złotą.

Getto warszawskie i jego likwidacja

Od 15 października 1941 r za opuszczenie getta groziła kara śmierci. Największymi problemami, które dotykały zamkniętych w nim Żydów były głód, choroby zakaźne, tragiczna sytuacja sanitarna i niewolnicza praca. Do lipca 1942 r. zmarło w getcie w sumie 92 tys. osób.

Po tym jak 20 stycznia 1942 roku Niemcy zdecydowali podczas Konferencji w Wannsee o wymordowaniu wszystkich Żydów na podległych im terytoriach, zaczęto tworzyć obozy zagłady. Deportacja z getta w Warszawie do niemieckich obozów w Treblince rozpoczęła się 22 lipca 1942 r. W ciągu dwóch miesięcy zgładzono prawie 300 tys. warszawskich Żydów. Obszar getta zmniejszono, pozostawiając w nim ok. 60 tys. osób wykorzystywanych do pracy w niemieckich zakładach.

Ostateczna likwidacja getta rozpoczęła się 19 kwietnia 1943 r. Wtedy też wybuchło powstanie w getcie, które trwało do maja 1943 r. Powstanie zostało brutalnie stłumione przez niemieckich żołnierzy. 16 maja 1943 r Niemcy symbolicznie wysadzili wielką synagogę na Tłomackiem.

Czytaj też:
Wiedzieli, że zginą, więc chwycili za broń. Historia i pamięć powstania w getcie warszawskim

Opracował:
Źródło: WPROST.pl / Muzeum Getta Warszawskiego