Wynalazca, drukarz, filozof… a także ojciec założyciel USA. Kim był Benjamin Franklin?

Wynalazca, drukarz, filozof… a także ojciec założyciel USA. Kim był Benjamin Franklin?

Dodano: 
Benjamin Franklin ściągający z nieba elektryczność
Benjamin Franklin ściągający z nieba elektryczność Źródło:Wikimedia Commons / domena publiczna
Benjamin Franklin przeszedł do historii nie tylko ze względu na swą rolę w formowaniu Stanów Zjednoczonych. Polityk ten zasłynął również wkładem w rozwój fizyki, opracował zalążek własnej doktryny filozoficznej, a praca drukarza uczyniła go sławnym w Filadelfii i reszcie kolonii.

Urodzony 17 stycznia 1706 r. w prowincji Massachusetts Bay Benjamin Franklin był piętnastym (sic!) dzieckiem i najmłodszym synem Josiaha Franklina, urodzonego w Anglii wyrobnika świec i mydła. Ojciec Benjamina był żonaty dwukrotnie – z pierwszą żoną Anne Child miał siedmioro dzieci, z drugą, Abiah Folger, doczekał się jeszcze dziesięciorga. Młody Benjamin Franklin opanował zdolność czytania w bardzo młodym wieku, jednak edukację w Boston Latin School musiał przerwać z powodu złej sytuacji finansowej ojca, w którego sklepie zaczął pracować od dziesiątego roku życia. By zniechęcić syna do wyruszenia na morze, Josiah oddelegował dwunastoletniego Benjamina do terminowania w drukarni jego brata, Jamesa.

Mimo problemów z bratem, który traktował go źle i często bił, młody Franklin wykorzystał ów okres swojego życia ucząc się wydawniczego fachu od podszewki i nasiąkając równocześnie wywrotowymi poglądami politycznymi.

Z powodu braku zgody na publikację tekstów Benjamina przez Jamesa, szesnastoletni chłopak przyjął pseudonim Mrs. Silence Dogood. Wykorzystał go do przesłania czternastu dowcipnych i kreatywnych listów, pozytywnie przyjętych przez czytelników gazety jego brata „The New England Courant”. Po wyjściu na jaw prawdy o autorze listu (co rozwścieczyło Jamesa), Benjamin stwierdził iż ma dość męczarni u brata i mimo, iż z pracodawcą łączyły go jeszcze trzy lata kontraktu, zdecydował się uciec z Bostonu. Udał się do Nowego Jorku, aż w końcu trafił do Filadelfii, która stała się jego domem do końca życia.

W Filadelfii Benjamin Franklin również pracował w drukarni, tymczasowo pomieszkując u Johna Reada, gdzie poznał jego córkę, Deborę. W 1724 r. zdecydował się otworzyć własną drukarnię, co wymagało od niego podróży do Londynu w celu nabycia niezbędnego wyposażenia. Spędził w stolicy monarchii dwa lata, zarówno pracując jak i korzystając z jej dobrodziejstw kulturalnych. W 1725 r. ukazała się pierwsza broszura Franklina zatytułowana Rozprawa o wolności, konieczności, przyjemności i bólu, w której głosił, że człowiek nie ma wolnej woli i nie jest odpowiedzialny za swe działania. Co ciekawe, Franklin odrzucił potem tę myśl i spalił prawie wszystkie kopie tej rozprawki.

Po powrocie do Filadelfii w 1726 r. Benjamin dowiedział się, że Debora w międzyczasie wyszła za mąż, a kilka miesięcy po ślubie została porzucona. Przez następne dwa lata imał się różnych zawodów, aż w końcu powrócił do znanego mu fachu, od 1728 r. drukując materiały rządowe, a od 1730 r. uzyskując oficjalny tytuł drukarza stanu Pensylwania. W tym samym okresie sformował grupę Junto, w ramach której młodzi mężczyźni zbierali się co piątek by rozprawiać o polityce, filozofii czy moralności. Rok później wydatnie przyczynił się do założenia wypożyczalni książek: The Library Company of Philadelphia.

Kolejna rozprawka Franklina, traktująca o zwiększeniu podaży pieniądza w celu pobudzenia gospodarki, pozwoliła zarobić mu wystarczającą sumę by nabyć od poprzedniego właściciela „The Pennsylvania Gazette”. Ze skraju bankructwa wyniósł ją do pozycji najbardziej poczytnego tytułu w koloniach, a także pierwszego, który zaczął przynosić faktyczne zyski. Owego dobrego wyniku nie powtórzyła jednak niemieckojęzyczna wersja pisma.

W 1730 r. sformalizował on związek z Deborą Read na zasadzie common law marriage. Urodziła się z niego dwójka dzieci – Francis (ur. 1732 r., zmarł w wieku 4 lat z powodu ospy) i Sarah (ur. 1743 r.). Franklinowie wychowywali także Williama – dziecko Benjamina spoza małżeństwa.

Benjamin Franklin – naukowiec, wynalazca, filozof

Autorytet Benjamina Franklina wzrósł znacznie po publikacji Almanachu Biednego Ryszarda – wydanego w 1732 r. zbioru dotyczącego prognoz pogody, informacji astronomicznych czy poezji i aforyzmów. Franklin wydawał go przez ćwierć wieku, wzbogacając go nieustannie swoimi cytatami. Filadelfia zawdzięcza mu również zorganizowanie oddziałów straży pożarnej.

W 1731 r. dołączył do Wolnomularzy, później został wybrany wielkim mistrzem Masonów Pensylwanii. Franklin rozszerzył swe zainteresowania o naukę, w 1741 r. projektując kuchenkę (Franklin stove), która przy mniejszym zapotrzebowaniu węgla dawała więcej ciepła.

W 1748 r., w wieku 42 lat, stał się jednym z najbogatszych ludzi w Pensylwanii – przekazał wtedy działalność drukarską i skupił się na eksperymentach naukowych. Choć w 1748 r. przeprowadził się do nowo nabytego domu wraz z niewolnikami, z biegiem lat jego poglądy na tę sprawę uległy diametralnej zmianie, co doprowadziło do decyzji o ich uwolnieniu w latach 60. Po krótkim epizodzie w milicji stanu Pensylwania poświęcił się zagadnieniom elektryczności – jego badania i obserwacje na ten temat zostały wydane drukiem w 1752 r. Wymyślił on piorunochron oraz umieścił w kontekście słowa dotyczące elektryczności, które wciąż znajdują się w użyciu, takie jak bateria, ładować, przewodnik czy porażenie.