Husaria, czyli elitarna polska formacja kawaleryjska funkcjonująca w Rzeczypospolitej od XVI do XVIII wieku jest tak charakterystyczna, że wiedza o jej istnieniu jest w Polsce powszechna. Również poza naszym krajem husarię można spotkać w popkulturze, na przykład w grach komputerowych. Tym, co w typowym wyobrażeniu wyróżnia husarię spośród innych formacji kawalerii są ogromne skrzydła na plecach żołnierzy. Okazuje się jednak, że taki wizerunek husarzy na polach bitew jest mitem.
Z tego tekstu dowiesz się:
- Skąd wzięło się popularne wyobrażenie o husarii
- Dlaczego husaria używała skrzydeł w walce
- Skąd czerpiemy wiedzę o husarskich skrzydłach
- Czy wszyscy husarze mieli skrzydła
-
Jakie były typy husarskich skrzydeł i gdzie je przyczepiano
- Kto wykonywał skrzydła i ile kosztowały
-
Czy tylko husaria nosiła skrzydła
Husarskie skrzydła. Wyobrażenia a rzeczywistość
Nasze spojrzenie na husarskie skrzydła utrwaliły przedstawienia tej formacji w kulturze i popkulturze. To na wielu XIX-wiecznych obrazach, w ekranizacji trylogii Sienkiewicza, czy w końcu w wielu popularnych grach husarze obrazowani byli jako konni wojownicy z dwoma wystającymi ponad głowę drewnianymi skrzydłami.
– Gdy patrzymy na obrazy Wojciecha Kossaka czy oglądamy film Jerzego Hoffmana to widzimy na nich husarzy z ogromnymi skrzydłami jako elementem uzbrojenia, czy też stroju, którzy w ten sposób biorą aktywny udział w bitwie. Natomiast w rzeczywistości tego typu skrzydła nosiła husaria w XVIII wieku, kiedy była już tzw. jazdą pogrzebową, jazdą paradną używaną przy różnego typu uroczystościach, ceremoniach. Na polach bitew takich skrzydeł nie używano – tłumaczy w rozmowie z „Wprost” dr hab. Konrad Bobiatyński z Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego, zajmujący się staropolską sztuką wojenną w XVI i XVII wieku.
To, że na polach bitew husaria nie nosiła takich skrzydeł, jakie powszechnie jej się przypisuje potwierdza nam także dr Radosław Sikora, historyk specjalizujący się w dziejach tej formacji, autor takich książek jak „Niezwykłe bitwy i szarże husarii”, „Husaria. Duma polskiego oręża” czy wydania źródeł „Wypisy źródłowe do dziejów husarii”.
– To co widzimy na obrazach z XIX i XX wieku, czyli wysokie skrzydła zagięte nad głową, to i owszem, były używane w wieku XVIII. Mamy ich opisy, ale to dopiero epoka Augusta III Sasa. Konkretnie mamy sytuację z 1744 roku, kiedy doszło do popisu wojsk szlacheckich pod Zabłudowem na Podlasiu. Tam mamy pokazanych husarzy z wysokimi skrzydłami. Jest też opis Jędrzeja Kitowicza, który mówi o używaniu przez pocztowych takich skrzydeł w XVIII wieku – wymienia historyk. – Tylko że to wszystko opisy używania tego typu skrzydeł do parad, nie do boju – podkreśla.
Husarskie skrzydła na polu bitwy – prawda czy mit?
Historycy nie mają wątpliwości, że wysokie husarskie skrzydła zagięte ponad głową były używane wyłącznie w XVIII wieku, kiedy husaria występowała głownie na paradach, a nie polach bitew. Czy to oznacza jednak, że wcześniej husaria w ogóle nie nosiła skrzydeł?