Podstępem kupił dla Polski Westerplatte. Kredyt wziął na własne nazwisko

Podstępem kupił dla Polski Westerplatte. Kredyt wziął na własne nazwisko

Dodano: 
Mieczysław Jałowiecki
Mieczysław Jałowiecki Źródło: muzeum1939.pl
5 grudnia na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku odbędzie się ponowny pochówek Mieczysława Jałowieckiego i jego żony. To właśnie Jałowiecki zakupił działki, na których w 1926 r. powstała Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte. O tym niezwykłym wyczynie porozmawialiśmy z prof. Grzegorzem Berendtem, dyrektorem Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Rafał Borowski, „Wprost”: 15 listopada 1920 r., na mocy kończącego I wojnę światową traktatu wersalskiego, zostało powołane do życia Wolne Miasto Gdańsk. Utworzenie tego quasi-państwa nie było zadowalające zarówno dla władz Polski, jak i dla Niemców, którzy w tamtym okresie stanowili ok. 95 proc. ludności Gdańska i okolic. Dlaczego państwa Ententy zdecydowały o jego utworzeniu?

Prof. Grzegorz Berendt: Było to rozwiązanie kompromisowe, które miało pogodzić aspiracje tych dwóch głównych podmiotów w dyskursie o przyszłości Gdańska. Polska potrzebowała wówczas, jak kania dżdżu, dostępu do portu morskiego. Natomiast niemiecka ludność Gdańska, co jest poza wszelką dyskusją, nie chciała stać się obywatelami polskimi.

Trzeba pamiętać, że ważną rolę w kongresie pokojowym w Paryżu w 1919 r. odegrał prezydent USA Woodrow Wilson, który był zwolennikiem uwzględniania przy wytyczaniu nowych granic w Europie czynnika ludnościowego i prawa narodów do samostanowienia.

Stąd też wypracowano formułę pośrednią, czyli autonomii gdańskiej, aczkolwiek w znacznym stopniu ograniczonej. Wolne Miasto Gdańsk znajdowało się pod nadzorem Ligi Narodów, a ponadto przyznano Polsce – mimo oporu, przede wszystkim ze strony Wielkiej Brytanii – szereg uprawnień w tym mieście, dotyczących głównie obsługi handlu morskiego.

Polska była jedynym państwem zewnętrznym, które miało tak szeroki zakres uprawnień w Wolnym Mieście Gdańsku. Jednym z nich była możliwość urządzenia w styczniu 1926 r. Wojskowej Składnicy Tranzytowej na półwyspie Westerplatte i ochrona tej składnicy przez oddział Wojska Polskiego.

Dlaczego zaatakowana przez Niemców 1 września 1939 r. składnica na Westerplatte była tak bardzo potrzebna odrodzonej po zaborach Polsce?

Zakup działek na Westerplatte to kwestia myślenia perspektywicznego. Określiłbym to mianem postawienia stopy nad Bałtykiem.

Cały wywiad dostępny jest w 49/2022 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.