W uchwale z dnia 29 stycznia 1990 roku delegaci wyjaśniali przyczynę podjętej przez siebie decyzji brakiem zaufania wśród obywateli oraz wyzwaniami, jakie stawiała przed nimi nowa rzeczywistość polityczna:
„Delegaci, zgromadzeni na XI Zjeździe PZPR, świadomi niemożności odzyskania przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą zaufania społecznego, postanawiają zakończyć działalność PZPR. Nowej w swej istocie Polsce potrzebna jest nowa struktura polityczna polskiej lewicy. Przychodzi czas jej budowy”.
Przechodząc do realizacji zawartych w dokumencie założeń, blisko 1200 delegatów zadecydowało o przekształceniu Zjazdu w kongres założycielski Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej (SdRP). Na czele nowej formacji politycznej stanęły osoby powszechnie kojarzone z młodym pokoleniem aparatu właśnie rozwiązanej partii – Aleksander Kwaśniewski i Leszek Miller. Warto zaznaczyć, że likwidowana PZPR przekazała nowemu ugrupowaniu cały swój majątek, co spotkało się z nieprzychylną reakcją dużej części osób kontestujących przemiany ustrojowe w kraju, zarówno tych wywodzących się z PZPR, jak i części opozycji postsolidarnościowej, której nie podobało się zagarnięcie majątku partii przez SdRP.
Podczas Zjazdu powstała również, pod wodzą Tadeusza Fiszbacha, Unia Socjaldemokratyczna Rzeczypospolitej Polskiej (przekształcona w kwietniu 1990 roku w Polską Unię Socjaldemokratyczną). Utworzyło ją kilkudziesięciu delegatów żądających całkowitego odcięcia się od tradycji byłej PZPR. Ugrupowanie to nie odegrało jednak większej roli na scenie politycznej.
Posiedzeniom najwyższych prominentów partyjnych towarzyszyły demonstracje organizowane przez środowiska Federacji Młodzieży Walczącej (FMW), Konfederacji Polski Niepodległej (KPN) oraz Międzymiastówki Anarchistycznej. Podczas protestów na obszarze przylegającym do Pałacu Kultury i Nauki doszło nawet do starć z milicją, w wyniku których zostały zatrzymane 34 osoby.
Postanowienia ostatniego zjazdu PZPR były ważną cezurą dla przemian systemu politycznego w Polsce po 1989 roku.
„Z dnia na dzień tysiące urzędników, oficerów, sędziów, dyrektorów i kierowników stało się bezpartyjnymi funkcjonariuszami III Rzeczypospolitej. Formalnie nie mieli już dylematu wobec kogo być lojalnym, co oczywiście nie znaczy, że większość z nich zmieniła swoje sympatie polityczne” – napisał o tym dniu prof. Antoni Dudek w pracy „Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990”.
Autorem tekstu Zakończenie działalności PZPRjest Paweł Cichocki. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.