W praktyce chodziło o odsunięcie wspomnień o niepodległości uzyskanej drogą militarną i dyplomatyczną (1918 rok), na rzecz wprowadzenia w potoczne myślenie doniosłości czynu instalacji sowieckiej agentury w Polsce. 22 lipca bowiem to data audycji moskiewskiego radia, które w swoim komunikacie mówiło o powstaniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Struktury PKWN powstały z przebywających w Moskwie przedstawicieli Krajowej Rady Narodowej, Centralnego Biura Komunistów Polskich oraz Związku Patriotów Polskich. Na czele nowopowstałego komitetu stanął Edward Osóbka-Morawski. Iluzoryczność nadania komitetowi charakteru koncyliacyjnego (np. niekomunistyczny działacz ludowy Andrzej Witos) nie zmieniła faktu, że na jego czele stali radykalni komuniści pokroju Wandy Wasilewskiej, Stefana Jędrychowskiego czy Stanisława Radkiewicza.
Jak ściągnąć ludzi w wakacje?
Mimo niekorzystnego terminu (22 lipca to czas wakacji szkolnych, stąd utrudniony gremialny udział szkół w obchodach) władze w doskonały sposób radziły sobie z przyciąganiem potencjalnych widzów. Początkowo służyły ku temu wielkie parady obfitujące w pokazy gimnastyczne ukazujące tężyznę fizyczną socjalistycznego społeczeństwa lub pokazy artystyczne. Kroczących w paradach witali, podziwiali i oklaskiwali dygnitarze z trybun honorowych.
Technika organizacji obchodów 22 lipca zmieniła się na przełomie lat 60-tych i 70-tych. Od tego momentu możemy mówić o pewnej lekkości, innowacyjności oraz zelżeniu dyscypliny wokół obowiązkowej obecności na obchodach. Nie oznacza to jednak, że święto lipcowe straciło swoją podstawową funkcję, nadal będąc propagandową tubą PRL-u. Z tą tylko różnicą, że główną atrakcją 22 lipca nie był już pochód. Zrezygnowano z niego na rzecz turniejów i widowisk sportowych, które w wyraźny sposób przypominały o narodzinach systemu komunistycznego w Polsce.
22 lipca stanowił również doskonałą okazję do oddawania do użytku dużych inwestycji (np. Trasa W-Z 1949 r., Port Północny 1974 r.), podpisywania przełomowych aktów (Konstytucja z 1952 r.) czy prezentowania „ludzi komunizmu” w glorii bohaterów narodowych (udekorowanie Leonida Breżniewa Krzyżem Virtuti Militari w 1974 r.). Rodząca się w Polsce demokracja nie zostawiła jednak miejsca dla tego smutnego święta. Decyzją Sejmu Kontraktowego zostało ono zniesione dnia 6 kwietnia 1990 roku.
Bibliografia:
Prasa:
„Dziennik Bałtycki”, nr 157 (10990), 21-22 lipca 1980
„Dziennik Bałtycki”, nr 103 (8642), 2 maja 1972.
Opracowania:
Duda - Dudkiewicz W., Kultowy Peerel, Warszawa 2004.
Dytman – Stasieńko A., 1 maja w PRL. Święto zawłaszczonych znaczeń. Ideologia, rytuał, język, Wrocław 2006.
Jaczyńska A., Lipcowe Święto, „Biuletyn IPN”, nr 7, Warszawa 2007.
Kownacki A., Czy było warto? Wspomnienia, Lublin 2000.
Mała encyklopedia wiedzy politycznej, pod red. M. Chmaja i W. Sokoła, Toruń 2002.
Rozmowa Barbary Polak z Piotrem Osęką, „Biuletyn IPN”, nr 7, Warszawa 2007.
Świętochowska – Bobowik E., Na 1 maja…, „Biuletyn IPN”, nr 7, Warszawa 2007.
Tekst o tytule "Imieniny" i "urodziny" systemu komunistycznego w Polsce jest autorstwa Karola Nawrockiego.Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.