W rok po uchwaleniu Konstytucji 3 maja Rosja rozpoczęła wojnę z Rzecząpospolitą dla przywrócenia swojej dominacji. 18 maja 1792 r. licząca 64 tys. żołnierzy armia gen. Michała Kachowskiego przekroczyła granicę na Ukrainie. Przeciwstawił się im książę Józef Poniatowski, dowodzący siedemnastotysięcznym oddziałem wraz z dywizją gen. Michała Lubomirskiego (4,5 tys. żołnierzy).
Mimo początkowego odwrotu, polskie wojsko zaczekało na Rosjan w obozie pod Zieleńcami, gdzie też z samego rana 18 czerwca rozpoczęła się bitwa z 11 tys. żołnierzy pod wodzą gen. Iraklija Morkowa.
Bitwa pod Zieleńcami
W walce początkowo przeważali Rosjanie, skutecznie wywołując popłoch w polskich oddziałach, który jednak udało się opanować dzięki odważnej akcji Poniatowskiego. Książę osobiście poprowadził piechotę na oddział jegrów, których zmusił do odwrotu. W tym samym czasie na prawym skrzydle toczyły się zmagania kawaleryjskie - po polskiej stronie przewodził Stanisław Mokronowski.
Po pokonaniu dwóch pułków rosyjskich brygadier popędził pod Zieleńce, lecz z powodu nieporozumienia wywołanego przez gen. Czapskiego (żądającego pisemnego rozkazu uderzenia na Rosjan) nie dane mu było rozbicie głównych sił Morkowa. Z kolei Tadeusz Kościuszko prowadził wymianę ognia z dwoma wrogimi batalionami.
Po kilku godzinach walk Rosjanie zażądali wsparcia od gen. Kachowskiego, którego jednak nie otrzymali. Około godz. 17.00 Morkow zdecydował się wycofać, lecz jego oddziały nie zostały ostrzelane przez Polaków z powodu braku amunicji. Mimo że nie udało się rozbić wojsk nieprzyjaciela, bitwa pod Zieleńcami stała się pierwszym większym zwycięstwem Polaków w wojnie 1792 r., a jej bezpośrednim następstwem było m.in. ustanowienie orderu Virtuti Militari.
Tekst Bitwa pod Zieleńcamizostał opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.
Czytaj też:
Kościuszko jako obywatel świata. Jak wyglądał pobyt polskiego bohatera w USA?