Córka Kazimierza Wielkiego po latach została teściową Jagiełły. Kim była Anna Kazimierzówna?

Córka Kazimierza Wielkiego po latach została teściową Jagiełły. Kim była Anna Kazimierzówna?

Dodano: 

Andegawenowie mieli niemały interes w rozstrzygnięciu testamentu na korzyść kilkuletnich córek ostatniego Piasta na polskim tronie. Wdowa po Kazimierzu Jadwiga powróciła bowiem na rodzinny Śląsk, zostawiając córki pod opieką szwagierki, królowej Węgier Elżbiety Łokietkówny. Liczyła zapewne, że Andegawenowie lepiej zadbają o przyszłość Kazimierzówien niż ona. Innymi słowy zarządzanie ogromnym majątkiem zapisanym królewnom przypadło w udziale węgierskiej królowej. Latem 1371 roku Łokietkówna wywiozła swoje bratanice wraz z odziedziczonymi przez nie kosztownościami na Węgry, żeby, jak pisał Jan Długosz, „w razie, gdyby wyszły za mąż za znaczniejszych książąt, nie były bardziej skore do wszczynania niepokoju w kraju dla zdobycia Królestwa Polskiego”. Z inicjatywy Ludwika papież Grzegorz XI w bulli z 11 października 1371 roku przy okazji legitymizacji Jadwigi Kazimierzówny potwierdził legitymizację jej starszej siostry Anny, ponownie podkreślając, że córki króla Kazimierza nie mają praw do dziedziczenia tronu. Nie jest więc słuszna opinia Jana Długosza, że nowy król naraził córki poprzednika na hańbę nieślubnego pochodzenia.

Ludwik I mógł jednak widzieć w córkach poprzednika pewne zagrożenie, sam bowiem miał z małżeństwa z Elżbietą Bośniaczką tylko córki. Gdyby Kazimierzówny doczekały się w przyszłości męskich potomków, jako wnuki Kazimierza III mogliby oni zgłosić pretensje do polskiego tronu. Sytuacja zmieniła się, kiedy 17 września 1374 roku w Koszycach Andegawen za nadane szlachcie przywileje uzyskał dla jednej ze swoich córek prawo dziedziczenia po sobie korony. Tymczasem Kazimierzówny wychowywały się wraz z córkami Ludwika na dworze węgierskim w Budzie. Chociaż nie spotykały swej ciotki Elżbiety Łokietkówny zbyt często, podchodziła ona do córek brata z troską i życzliwością. Być może zadbała, aby umiały one mówić po polsku, chociaż córka Anny Kazimierzówny, późniejsza królowa Anna cylejska, przed ślubem z Władysławem Jagiełłą zupełnie nie znała ojczystego języka matki. Kiedy Kazimierzówna ukończyła 12. rok życia, Ludwik i jego matka postanowili znaleźć jej odpowiedniego kandydata na męża.

Haniebne małżeństwo?

Krótko przed 6 kwietnia 1380 rokiem Anna Kazimierzówna została przez Ludwika Andegaweńskiego wydana za mąż za Wilhelma, hrabiego Celje na terenie dzisiejszej Słowenii. Pewien wpływ na wybór przyszłego męża królewny mogła mieć żona Andegawena, królowa Elżbieta Bośniaczka, ponieważ stryj Wilhelma Herman I był mężem stryjecznej siostry monarchini, Katarzyny Kotromanić. Część badaczy w oparciu m.in. o późną relację Jana Długosza twierdziło, że Ludwik specjalnie wydał córki Kazimierza jak najgorzej i najdalej od Polski, aby nigdy nie zgłaszały roszczeń do tronu. Dziedziczenie władzy przez córki Andegawena było już jednak zabezpieczone, a ród hrabiów Celje, choć nie równający się prestiżem z królewską dynastią Piastów, miał jak wspomniano koligacje między innymi z banami Bośni.

Król Ludwik wypłacił również Kazimierzównie niemały posag w wysokości 20 tysięcy dukatów i zabezpieczył jej małżeńską oprawę na jednym z miast austriackich, które hrabia Wilhelm dzierżył tytułem zastawu. Zezwolenie na zabezpieczenie wiana wyraził 20 maja 1383 roku książę austriacki Leopold III. Dokumentem z 27 marca 1382 roku Ludwik zaznaczył, że w razie bezpotomnej śmierci Anny i Wilhelma posag miał przypaść w udziale stryjecznemu bratu hrabiego Hermanowi II i jego potomkom. Zapewne w 1381 roku Anna urodziła swoją jedyną córkę ze związku z cylejskim hrabią, której nadano po matce imię Anna. Małżeństwo najprawdopodobniej nie było zbyt udane, gdyż Wilhelm większość czasu spędzał na łowach i turniejach. Zakończyło się po dwunastu latach, gdy 19 sierpnia 1392 roku hrabia Celje zmarł.

Przed 16 września 1394 roku Kazimierzówna po krótkim okresie wdowieństwa wyszła ponownie za mąż za Ulryka, księcia Teck w Wirtembergii. Z tego dnia pochodzi bowiem dokument, w którym już jako księżna Teck kwitowała Hermana II z odbioru 16 tysięcy złotych, wypłaconych jej tytułem wiana i daru poślubnego. Wychodząc za mąż, opuszczała hrabstwo Celje, pozostawiając córkę pod opieką wspomnianego stryjecznego brata męża. Prawdopodobnie przez kolejnych kilka lat nie interesowała się szczególnie losem córki, dopóki na początku 1401 roku nie dowiedziała się, że zamierza ją poślubić polski król Władysław II Jagiełło. 16 lipca 1401 roku Anna cylejska wjechała do Krakowa, a 29 stycznia 1402 roku została żoną monarchy. Dla jej matki, zapomnianej córki ostatniego Piasta na tronie, była to okazja, aby po trzydziestu latach ponownie odwiedzić ojczyznę.

Matka królowej

25 lutego 1403 roku Anna Kazimierzówna uczestniczyła w koronacji swojej córki Anny cylejskiej na królową. Jak pisał Jan Długosz: „była przejęta do głębi ogromną radością, że mogła zobaczyć królestwo ojca i oglądać swą córkę wyniesioną na tron królewski”. Za panowania królowej Anny księżna Teck odwiedziła jeszcze Polskę co najmniej raz, zawsze wracając z niej sowicie wynagradzana przez króla Władysława II Jagiełłę. 10 marca 1408 roku władca wysłał do teściowej posłańca, aby powiadomić ją, że królowa Anna oczekuje potomka i zapewne zaprosić na chrzciny. Jedyna wnuczka Kazimierzówny Jadwiga urodziła się 8 kwietnia 1408 roku w Krakowie, lecz księżna Teck nie zdołała wówczas przybyć do Polski. Po raz ostatni przyjechała do ojczyzny pod koniec 1409 roku, a jej pobyt w Polsce trwał ponad pół roku. Otrzymała wówczas od zięcia między innymi sukno brukselskie wartości 20 grzywien. W maju 1410 roku spotkała się z wyruszającym na wojnę z Krzyżakami Jagiełłą w Nowym Mieście Korczynie. Wróciła chyba jednak do Teck przez wielką wiktorią Jagiełły pod Grunwaldem 15 lipca 1410 r. Z całą pewnością mocno przeżyła śmierć swojej jedynej córki Anny, zmarłej 20 lub 21 marca 1416 roku w Krakowie.

24 lipca 1422 roku Anna i jej mąż Ulryk wystawili dokument, stanowiący nadanie na rzecz kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Stefana w Mindelheim. Księżna zobowiązywała w nim duchownych kościoła do cotygodniowych modłów między innymi za duszę rodziców, Kazimierza III Wielkiego i Jadwigi żagańskiej, i córki Anny cylejskiej. Anna Kazimierzówna zmarła w 1425 roku i została pochowana w południowej kaplicy wspomnianego kościoła w Mindelheim. Jej drugie małżeństwo było bezpotomne. Po śmierci żony książę Ulryk jeszcze dwukrotnie wstępował w związki małżeńskie – w 1426 roku poślubił margrabiankę badeńską Urszulę, a w 1430 roku córkę Jana z Thiersteinu Agnieszkę. Zmarł 7 sierpnia 1432 roku i został pochowany obok swoich dwóch pierwszych żon.

Autorem tekstu Anna, córka Kazimierza Wielkiego i teściowa Władysława Jagiełły jest Marek Teler. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.

Czytaj też:
Królowa, która nie zaznała szczęścia w małżeństwie. Kim była druga żona Kazimierza Wielkiego?