Celem Pileckiego było połączenie wszystkich grup konspiracyjnych i przygotowanie powstania w obozie. Kiedy z końcem 1941 roku Niemcy rozpoczęli rozbudowę Birkenau i podjęli masową eksterminację Żydów, konspiracja obozowa objęła także nowy obóz. Chodziło o zebranie wiarygodnych informacji o eksterminacji Żydów i przesłanie ich do Warszawy.
Pilecki chciał zbrojnie opanować obóz, wierząc, że więźniowie są do tego zdolni. Podzielił Auschwitz I na cztery bataliony i wyznaczył dowódców. Wysyłał także meldunki do Warszawy. Pierwszy z nich dotarł do stolicy w listopadzie 1940, a w marcu 1941 został przekazany do Londynu przez kuriera komendanta głównego ZWZ gen. Stefana Roweckiego „Grota”.
Ucieczka z obozu
Pilecki zdecydował się na ucieczkę z obozu, aby zmobilizować dowództwo w Warszawie do działania. Uciekł przez komando wypiekające chleb w piekarni ulokowanej poza obozem w noc niedzieli wielkanocnej 26/27 kwietnia 1943 roku. Dotarł do Wiśnicza, gdzie odszukał prawdziwego Tomasza Serafińskiego, który ułatwił mu kontakt z komórkami AK.
Pilecki apelował do dowództwa o atak na Oświęcim, który jednak uznano za niewykonalny siłami AK. Napisał szczegółowy raport o obozie, tzw. „Raport Witolda”, który został przekazany do Londynu. Rząd RP bezskutecznie apelował zresztą wcześniej do Brytyjczyków o zbombardowanie obozu. Istniał także plan ataku na obóz i otwarcia go na pół godziny, gdyby Niemcy zaczęli masowo mordować więźniów w Auschwitz I. Do walki nigdy jednak nie doszło.
Dalsza walka
Po powrocie z obozu Pilecki pracował w Kedywie KG AK, potem zajął się tworzeniem tajnej organizacji NIE, przygotowywanej w przewidywaniu nadchodzącej okupacji sowieckiej Polski. W Powstaniu Warszawskim walczył w zgrupowaniu „Chrobry II” działającym głównie w Śródmieściu Północnym. 5 października 1944 roku znalazł się ponownie w rękach niemieckich. Przez kilka dni przebywał w obozie jenieckim Lamsdorf w Łambinowicach koło Opola. Po wyzwoleniu obozu 8 maja 1945 roku znalazł się w Murnau, gdzie zgłosił chęć wstąpienia do II Korpusu gen. Władysława Andersa we Włoszech z życzeniem powrotu do kraju.
11 lipca 1945 roku został przyjęty do II Korpusu. Generał Anders zatwierdził jego powrót do Kraju powierzając mu zadanie zbierania informacji o sytuacji w komunistycznej Polsce. Po pobycie w Krakowie, 8 grudnia 1945 roku dotarł do Warszawy. Zapisywał informacje o KL Auschwitz, gromadził dane o sytuacji w kraju i materiały dowodowe z aresztowań, więzienia i wywózki do Rosji żołnierzy podziemia i II Korpusu, którzy powrócili do kraju.
Aresztowanie i śmierć
8 maja 1947 Witold Pilecki został aresztowany w Warszawie przez UB. W czasie pokazowego procesu został oskarżony o nielegalne przekroczenie granicy, brak rejestracji w Rejonowej Komendzie Uzupełnień, posługiwanie się fałszywymi dokumentami, nielegalne prowadzenie działalności szpiegowskiej na rzecz Andersa, posiadanie broni palnej oraz przygotowywanie zamachu na grupę dygnitarzy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Prokuratorem oskarżającym Pileckiego był mjr Czesław Łapiński, a przewodniczącym składu sędziowskiego ppłk Jan Hryckowian. Obaj byli dawnymi oficerami AK.
Żona Pileckiego zabiegała o ułaskawienie m.in. u Józefa Cyrankiewicza, który wraz z Pileckim był w Auschwitz. Premier jednak odmówił. 15 marca 1948 roku w Warszawie wydano wyrok śmierci na Rotmistrza. Torturami prześladowano go do końca. Wyrywano mu paznokcie i łamano kości. Podczas ostatniego spotkania z żona powiedział: „Ja już nie mogę dłużej żyć. Oświęcim to była igraszka”.
Zbrodniczy wyrok wykonano 25 maja 1948 roku na dziedzińcu mokotowskiego więzienia.
Autorem tekstu Jak Witold Pilecki dostał się na ochotnika do Auschwitz? jest Katarzyna Jóźwik. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.
Czytaj też:
80 lat temu Witold Pilecki dał się schwytać w łapance. W ten sposób dostał się do Auschwitz