Maciej Zaremba, „Wprost”: Czy bitwa pod Grunwaldem była nieunikniona?
Prof. Michał Kopczyński: Bardzo trudno jest powiedzieć, co w historii jest nieuniknione. Ale tak. A to dlatego, że zakon krzyżacki przygotowywał się do wojny już wcześniej. Krzyżacy wyłożyli bardzo duże pieniądze na podbój Gotlandii, którą następnie sprzedali. Wiemy z rachunków zakonnych, że wielki mistrz Ulrich von Jungingen dokonywał za te pieniądze zakupów broni dla najemników i rycerzy pomorskich, którzy byli zobowiązani do służby wojskowej dla zakonu.
Wojna była nieunikniona od momentu, w którym Ulrich von Jungingen został wielkim mistrzem, czyli od 1407 roku. On się do niej przygotowywał, bo zdawał sobie sprawę że do tego dojdzie.
A jeśli chodzi o stronę polsko-litewską?
Jeżeli mielibyśmy wskazywać taki moment, od kiedy wojna z zakonem staje się nieunikniona, to chwila w której doszło do porozumienia Władysława Jagiełły z Witoldem. Wcześniej między stryjecznymi braćmi trwał konflikt, podsycany umiejętnie przez Krzyżaków, którzy w zamian za Żmudź obiecali wspomóc Witolda przeciw Jagielle.
Ale tym co zdecydowało, była klęska Wielkiego Księcia Litewskiego w bitwie nad rzeką Worsklą w 1399 roku i tym samym upadek planów ekspansji na wschód przeciwko Mongołom. Od tego momentu cała logika wydarzeń zmierza w kierunku porozumienia Witolda z Jagiełłą, co nieuchronnie prowadziło do konfliktu z zakonem.
Czytaj też:
Bitwa pod Grunwaldem. Kto jest kim na słynnym obrazie Matejki? I gdzie jest Władysław Jagiełło?
Bitwa pod Grunwaldem. Sukces czy niewykorzystane zwycięstwo?
Jakie były cele obu stron w tej wojnie?
Celem zakonu nie był oczywiście podbój Polski i Litwy, ale pokonanie Polski i dalsza kontynuacja „szarpania” Litwy. Litwy nie sposób było zniszczyć, ale można ją było osłabiać poprzez organizowane od XIV wieku na dużą skalę rejzy. To przybrało wręcz rozmiary agencji turystycznej dla europejskich rycerzy, którzy wyruszali do Litwy na wyprawy w celu walki z poganami o „zbawienie duszy”.
Uczestnictwo w takich krucjatach dawało odpust zupełny, nawet od ciężkich grzechów. A pogan w Europie było już coraz mniej. Ale wciąż byli na Litwie, co stało się szeroko rozpowszechniane przez Krzyżaków. W tym kontekście cele litewskie były dość oczywiste – pozbycie się Krzyżaków.