Gra o tron Izabeli Kastylijskiej. Droga po władzę jednej z najważniejszych królowych w historii

Gra o tron Izabeli Kastylijskiej. Droga po władzę jednej z najważniejszych królowych w historii

Dodano: 
Izabela Kastylijska na XVII-wiecznym obrazie
Izabela Kastylijska na XVII-wiecznym obrazie Źródło: Wikimedia Commons / domena publiczna
Małżeństwo i wspólne rządy Izabeli Kastylijskiej z Ferdynandem Katolickim dały początek nowożytnemu Królestwo Hiszpanii. Za rządów Izabeli nazywanej też katolicką powstała hiszpańska inkwizycja, zdobyciem Grenady zakończyła się trwająca kilkaset lat rekonkwista, a sama królowa wsparła wyprawy Krzysztofa Kolumba. Jak Izabela zdobyła władzę?

Dzięki popularności serialu Isabel rozkwitło uczucie Hiszpanów do swojej najsłynniejszej królowej. Izabela i Ferdynand stali się w pewien sposób ikonami popkultury: powstawały strony poświęcone postaciom, książki dotyczące samego serialu, a także mnóstwo fanowskich filmików na youtubie. Na forach internetowych toczyły się dysputy dotyczące serialowej fabuły (czy Izabela wybaczy Ferdynandowi zdrady?) powodując jednocześnie wzrost zainteresowania piętnastowieczną historią i samą Izabelą. A jej losy to rzeczywiście doskonały temat na serial: kobieta, która nie miała być królową, zasiada na tronie. Jednoczy kraj, prowadzi prężnie politykę zewnętrzną oraz wewnętrzną. Jest protektorką Kolumba oraz organizuje rekonkwistę, w wyniku której następuje wyparcie Maurów z półwyspu Iberyjskiego. Zanim jednak nastąpiły sukcesy, Izabela musiała wygrać grę o tron.

Izabela Kastylijska: córka króla, siostra króla

Przyszła Królowa Katolicka urodziła się 22 kwietnia 1451 roku w Madrigal – obecnie małej wiosce w gminie Avila. Jej matką była Izabela Avis – portugalska księżniczka, a ojcem – Jan II Kastylijski, który zmarł, gdy dziewczynka miała zaledwie cztery lata. Na tronie zasiadł wówczas jego syn z pierwszego małżeństwa – Henryk IV.

Niestety, Henryk nie był wymarzonym kandydatem na monarchę. Rok przed śmiercią Jana papież anulował jego małżeństwo z Blanką z Nawarry, która po trzynastu latach małżeństwa powróciła do swojej ojczyzny jako dziewica. Sam Henryk był słaby i chorowity; mało żywiołowy, ale za to bardzo niezdecydowany. I mimo tego, że kastylijskie prostytutki chętnie opowiadały o zaletach Henryka jako kochanka, to i tak w rodzimej historii władca ten zapisał się z niepochlebnym przydomkiem „El Impotente”.

Ratunkiem na spadające notowania nowego monarchy miało być jego drugie małżeństwo. W 1455 roku Henryk poślubił Joannę – córkę portugalskiego króla. Sześć lat po ślubie dwór został zaskoczony informacją, że królowa spodziewała się dziecka. Henryk, zdając sobie sprawę z tego, że wszyscy poddają w wątpliwość jego ojcostwo, zaczął obawiać się tego, iż ktoś wypowie mu posłuszeństwo. Zdecydował się ściągnąć Izabelę oraz jej młodszego brata Alfonsa na dwór. Rodzeństwo opuściło więc Arevalo, w którym wychowywali się przy matce, aby znaleźć się w centrum dworskich intryg.

Izabela miała wówczas dziesięć lat, a jej brat – osiem. Choć Henryk argumentował, że chodzi o ich bezpieczeństwo, największym przeciwnikiem dzieci na dworze była ich bratowa. Kilka lat później Izabela w słynnym manifeście wypomni królowi jej zachowanie.

28 lutego 1461 roku Henrykowi urodziła się córka Joanna. Szybko po narodzinach dziewczynki w całej Kastylii rozprzestrzeniły się plotki. Spekulowano, że to dziecko faworyta Henryka IV, Beltrana de La Cueva. Dziewczynka została więc obdarowana upokarzającym przydomkiem „La Beltraneja”.

Kilka tygodni po narodzinach odbył się uroczysty chrzest księżniczki, Izabela została poproszona o zostanie matką chrzestną. Godność ojca chrzestnego piastował Juan de Pacheco – markiz Villena, który złożył także w Kortezach przysięgę na wierność następczyni tronu. Był to były faworyt Henryka, który musiał ustąpić miejsca na dworze Beltranowi. Jednak podczas chrztu nikt nie wiedział, że wcześniej, w obecności notariusza markiz zakwestionował ojcostwo Henryka i uznał założoną w Kortezach przysięgę za nieważną.

Latem 1464 roku w Burgos Pacheco wraz z najpotężniejszymi panami feudalnymi w Kastylii oraz Alfonsem Carillem, arcybiskupem Toledo ogłosili manifest, w którym wypowiadali posłuszeństwo królowi. Kto powinien zasiąść na tronie? Odpowiedź szlachciców była jasna: infant Alfons, młodszy brak Izabeli.

Kastylia dla króla Alfonsa

Zawiązana Liga wzywała Henryka, aby zwołał w Burgos Kortezy, które złożyłyby przysięgę na wierność Alfonsowi. Reakcja króla na tak jawną niesubordynację poddanych może zadziwić – i wtedy stała się powodem do jeszcze głośniejszych plotek. Opinia doradców Henryka była jednogłośna: król powinien wypowiedzieć zdrajcom wojnę. Ten jednak – zgodnie ze swoim usposobieniem – zaproponował rokowania. Jesienią zawiązano porozumienie: Alfons zostanie królem po śmierci Henryka, w zamian za poślubienie małej Joanny. Znamienne, że panujący monarcha ani razu podczas rokowań nie nazwał dziewczynki swoją córką.

Kastylijskie rozgrywki mogłyby zakończyć się w tym miejscu, a Izabela pozostałaby jedynie królewską siostrą. Wypadki potoczyły się jednak inaczej. Niecały rok po rokowaniach, na początku lata 1465 roku mieszkańcy Avili byli świadkami niecodziennego widowiska. W środku miasteczka ustawiono podest, na którym umieszczono kukłę z koroną i berłem. Arcybiskup Carillo, markiz Villena oraz inni możnowładcy popychali kukłę, wyrywając jej berło i zrzucając z głowy koronę. Na końcu wzniesiono okrzyki: „Kastylia dla króla Alfonsa!”. Oznaczało to symboliczne ustanowienie nowego króla jeszcze za życia starego. Natomiast osobą, której łaskę będą próbowali pozyskać obaj monarchowie była ich siostra: Izabela.

Henryk podarował jej miasteczko Casarrubios del Monte, zwracając się do niej w liście: „abyście mieli więcej dóbr na utrzymanie”. Alfons natomiast przeznaczył jej Medina del Campo. Żaden z braci nie chciał, by przeciwnik zarzucił mu brak troski o siostrę.