Król, który został wybrany na tron ze względu na zasługi ojca. Jego panowanie budzi liczne kontrowersje

Król, który został wybrany na tron ze względu na zasługi ojca. Jego panowanie budzi liczne kontrowersje

Zmieniono: 

Udział wojewodzica ruskiego w walkach na Zadnieprzu stanowił dla niego prawdopodobnie cenną lekcję sztuki wojennej, choć brak informacji o tym, by jakoś szczególnie wyróżniał się na polu bitwy. Nie po raz pierwszy syn Jaremy wykładał fundusze na wystawienie wojsk. W 1660 roku stukonna chorągiew pancerna, sfinansowana za pieniądze Wiśniowieckiego, brała udział w kampanii cudnowskiej. Wiśniowiecki, który kończył wówczas studia w Pradze, nie uczestniczył w tej operacji wojsk Rzeczypospolitej osobiście. Samego fundatora, który z oczywistych względów nie wziął osobistego udziału w tych działaniach wojennych, w roli dowódcy zastępował Michał Kozubski, znany i zasłużony żołnierz.

Doczekają Koroniarze Wiśniowieckich na swym tronie

Przed 1669 rokiem Michał Wiśniowiecki nie przejawiał większych aspiracji politycznych. Jako wypróbowany stronnik dworu monarszego, w trakcie rokoszu Lubomirskiego poparł Jana Kazimierza, jednak na tym geście jego aktywność prawdopodobnie się skończyła. Dopiero w 1669 został posłem na sejm.

Abdykacja Jana Kazimierza była wydarzeniem bez precedensu. Po dwudziestu latach konfliktów zbrojnych, walkach stronnictw politycznych zakończonych wojną domową, upadku gospodarki, utracie znacznej części terytorium oraz drastycznym obniżeniu prestiżu państwa na arenie międzynarodowej, ostatni Waza na polskim tronie pozostawił Rzeczpospolitą w opłakanym stanie. Co gorsza, w trakcie rozbudowanej procedury obioru nowego monarchy nadal widoczny był rozdźwięk pomiędzy stronnictwami profrancuskim i politykami popierającymi Habsburgów. Konflikty na niwie politycznej budziły też rosnące podziały pomiędzy magnatami i resztą szlachty, szczególnie rezonujące w związku z rozbuchaną w trakcie rokoszu Lubomirskiego niechęcią do cudzoziemców.

Uważna obserwacja wymienionych wyżej tendencji poskutkowała obraniem przez część elit „drogi środka” i promowaniem w warstwach szlacheckich idei „króla-piasta”. Propozycja zyskała rozgłos wśród rzesz szlachty. Jej sensem było założenie, że przyszły monarcha, jako obywatel Rzeczypospolitej, dobrze znałby trapiące ją problemy i umiałby znaleźć ich skuteczne rozwiązanie.

Inicjatorem wysunięcia kandydatury księcia Michała Wiśniowieckiego był podkancelerzy koronny i biskup warmiński Andrzej Olszowski. Miał on na uwadze dużą popularność ojca kandydata do tronu – Jeremiego Wiśniowieckiego, który zapisał się w pamięci mas szlacheckich jako doskonały rycerz i dowódca. Proces elekcji pierwszego „króla-piasta” świetnie odbijał tendencje polityczne panujące wśród ówczesnej „nobilitas”. Kilka dni po wykluczeniu kolejnych, cudzoziemskich kandydatów do korony, szlachta zaatakowała obradujących w szopie senatorów, których, jako magnatów, oskarżyła o zdradę. W atmosferze konfliktu, 19 sierpnia 1669 roku Michał Wiśniowiecki obrany został królem.

Wybór ten, nacechowany bardziej troską szlachty o swoje wolności niż dobro kraju, natychmiast pociągnął za sobą uaktywnienie się opozycji. A trzeba przyznać, że odbiór króla elekta kontestowali najwybitniejsi gracze ówczesnej sceny politycznej: hetman Jan Sobieski czy prymas Mikołaj Prażmowski. Bezpośrednio po elekcji padały propozycje jej unieważnienia, a później nawet detronizacji Wiśniowieckiego!

Mariaże i zerwane sejmy

Koronacja Michała Korybuta Wiśniowieckiego odbyła się 29 września 1669 roku na Wawelu. Początek rządów nowego władcy upłynął pod znakiem metodycznej i skutecznej obstrukcji ze strony opozycji. Nawet sejm koronacyjny, na którym świeżo koronowany Wiśniowiecki ustami podkanclerzego Olszowskiego przedstawił swój rozsądny program polityczny, został zerwany z inicjatywy malkontentów. Inną ważną kwestią było królewskie małżeństwo. Wybór cesarskiej siostry Eleonory Habsburżanki zamiast jednej z księżniczek francuskich, hiszpańskich lub carówny, był wyraźnym policzkiem dla malkontentów. W listopadzie 1669 zapadła decyzja o konkretnej kandydatce, pod koniec grudnia doprowadzono do zawarcia układu, natomiast ślub odbył się 27 lutego 1670 w Częstochowie. Eleonora została koronowana 19 października 1670 roku.