Mimo że nowo powstała II Rzeczpospolita miała dostęp do morza, nie mogła tego w pełni wykorzystać z braku portu. Co prawda według postanowień wersalskich miało jej przysługiwać prawo korzystania z portu gdańskiego, faktycznie jednak nie było to możliwe. Na wiosnę 1920 r., kilka miesięcy po uroczystych zaślubinach Polski z morzem, Ministerstwo Spraw Wojskowych oficjalnie wydelegowało inżyniera Tadeusza Wendę do wyznaczenia przez niego dogodnego miejsca na budowę portu.
Budowa portu w Gdyni
W czerwcu inżynier przesłał informację, że najlepiej wybrać okolice wsi Gdynia, m.in. z powodu znacznej głębokości morza przy brzegu, osłonięcia przez Półwysep Helski od wiatrów (czego brakuje Gdańskowi), dobrego gruntu itp. Ideę powstania „samodzielnej” bazy morskiej popierali również ludzie kultury, jak pisarz Stefan Żeromski, który zawarł ją w powieści Wiatr od morza.
23 września 1922 sejm uchwalił Ustawę o budowie portu przy Gdyni na Pomorzu jako portu użyteczności publicznej. Tymczasowy port powstał już w kwietniu 1923 r., a w kilka miesięcy zawinął tu pierwszy zagraniczny statek „Kentucky” (pod banderą francuską). W 1924 r. podpisano umowę między rządem polskim a konsorcjum francusko-polskim w sprawie rozbudowy portu.
Prace nad realizacją nabrały jednak tempa dopiero po objęciu funkcji ministra przemysłu i handlu przez Eugeniusza Kwiatkowskiego (1898-1974) w 1926 r. Wartość przeprowadzonych przez niego inwestycji do 1939 r. wyniosła 88 milionów złotych. W 1927 r. do portu zawinął pierwszy parowiec Żeglugi Polskiej „Wilno”. W trzy lata później zainaugurowano linię pasażerską z Gdyni do Nowego Jorku. Wraz z portem rozwijało się miasto, które stało się ważnym centrum turystycznym.
Bujny rozwój całego zespołu drastycznie zahamowała II wojna światowa. Mimo znacznych zniszczeń, odbudowę rozpoczęto już w 1945 r., a port uruchomiono w lecie. 16 lipca tegoż roku do portu wpłynął pierwszy statek „Suomen Neito”, a 21 września zawinął „Kraków”, który opuścił Polskę po wybuchu wojny i od tego czasu bazował w Anglii. Mimo że Polsce przyznano Gdańsk i Szczecin – Gdynia utrzymała pozycję głównego portu krajowego, ważnego centrum gospodarczego i transportowego.
Artykuł zatytułowany Ustawa Sejmu o budowie portu w Gdyni autorstwa M. G.-K. pierwotnie został opublikowany na stronie Muzeum Historii Polski. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.
Czytaj też:
Macierewicz, Kuroń, Michnik, Naimski. KOR, czyli współpraca ponad podziałami