Gertruda Komorowska pochodziła z zamożnej rodziny szlacheckiej spokrewnionej z prymasem Adamem Ignacym Komorowskim herbu Korczak. Jej ojciec, Jakub Komorowski, późniejszy kasztelan santocki, robił zawrotną karierę, pozyskując nowe miejscowości i otrzymując kolejne urzędy. Na początku 1770 roku w szesnastoletniej Gertrudzie, odznaczającej się podobno niebywałą urodą, zadurzył się Stanisław Szczęsny Potocki, liczący wówczas osiemnaście lat dziedzic znakomitego magnackiego rodu.
Romans i tajny ślub Gertrudy Potockiej
Romans, trwający za cichym przyzwoleniem rodziców dziewczyny, trwał osiem miesięcy. Jego efektem była ciąża Gertrudy. W takiej sytuacji zadecydowano o ślubie, jednak bez poinformowania o tym fakcie rodziców przyszłego pana młodego: wojewody kijowskiego Franciszka Salezego Potockiego oraz jego żony Anny Elżbiety z Potockich. Ceremonia odbyła się w cerkiewce unickiej w Niestanicy 26 grudnia 1770 roku. Aby małżeństwo mogło być zawarte bez ogłaszania zapowiedzi, młody Potocki wystarał się o specjalny indult.
Tajny ślub wkrótce wyszedł na jaw, wywołując gniew wojewody kijowskiego. Szczęsny Potocki usiłował znaleźć mediatora, jednak gniew ojca przybrał tylko na sile. Wkrótce młody Potocki, zmuszony przez swojego ojca, wystąpił o stwierdzenie nieważności małżeństwa oraz o formalny rozwód. W pierwszej połowie lutego 1771 Potoccy próbowali ściągnąć Gertrudę do swojej siedziby w Krystynopolu, jednak Szczęsnemu udało się uratować żonę i umieścić ją w swoim majątku Nowe Sioło.
Napad
13 lutego 1771 roku, w Środę Popielcową, na majątek Szczęsnego Potockiego napadł oddział podający się za rosyjskich Kozaków poszukujących konfederatów barskich. Prawdopodobnie byli to jednak żołnierze wojewody kijowskiego, którzy dostali zadanie porwania Gertrudy. Tak w istocie się stało, a ciężarna kobieta wleczona była w samej koszuli po śniegu, wrzucona do sań i wywieziona w nieznanym kierunku.
Tego samego dnia Gertruda Potocka została zamordowana. Krążyły różne wersje ostatnich chwil Potockiej. W kręgach związanych z rodziną Szczęsnego mówiono, że Gertruda została przypadkowo uduszona futrami, które miały wytłumić jej krzyk, zaś jej ciało wrzucono do zbiornika wodnego. W dekrecie sądowym natomiast widnieje wersja o celowym utopieniu Potockiej w przerębli.
Po morderstwie
Po zabójstwie Gertrudy Potoccy wysłali Szczęsnego za granicę, odbierając mu możliwość kontaktu z rodziną żony. Komorowski szukał córki przez niemal dwa lata, a w 1772 roku, po śmierci starych Potockich, dowiedział się o morderstwie na Gertrudzie.
Szczęsny, odpowiednio „urobiony” przez rodziców, doprowadził do ugody z Komorowskim, chroniąc pamięć po swoich rodzicach. Również wyrok komisji sejmu delegacyjnego nie wskazał zleceniodawców zabójstwa Gertrudy, skazując jedynie bezpośrednich wykonawców mordu. Ci zaś uniknęli odpowiedzialności, wywiezieni na Ukrainę.
Sprawa Potockiej nie odbiła się szerokim echem wśród ówczesnych, ale w okresie romantyzmu stała się inspiracją dla licznych dzieł literackich, między innymi „Marii” Antoniego Malczewskiego.
Dawna Rzeczpospolita była pełna zbrodni, które rozpalały ówczesną opinię publiczną. Tutaj przeczytasz o kilku z takich przypadków.
Czytaj też:
Mikołaj Kopernik był Polakiem czy Niemcem? Są wyniki sondażuCzytaj też:
Tajemnicza córka Mieszka I była matką wikińskich królów. Wspomniała o niej Elżbieta II