Wybory z marca 1928 roku przyniosły sukces wspierającemu marszałka Piłsudskiego Bezpartyjnemu Blokowi Współpracy z Rządem, który uzyskał w sejmie względną większość. Jednocześnie jednak pozostałe partie stanowiły skuteczną siłę mogącą zablokować działania rządu. Stopniowa konsolidacja opozycji i powstanie Centrolewu prowadziło do kolejnych zmian gabinetów. Nasilała się walka pomiędzy sejmem a marszałkiem Piłsudskim. Równocześnie pogarszała się sytuacja gospodarcza kraju.
W sierpniu 1930 roku na czele rządu stanął sam marszałek. 29 sierpnia prezydent Mościcki rozwiązał sejm na długo przed upływem jego kadencji, a we wrześniu Piłsudski zapowiedział rozprawę z opozycją. Przeciwnicy marszałka zjednoczyli się, tworząc Związek Obrony Prawa i Wolności Ludu. Zwolennicy Piłsudskiego przeszli do ofensywy. W nocy z 9 na 10 września, przed zapowiedzianymi manifestacjami poparcia na rzecz bloku, aresztowano pod zarzutem wywoływania zamieszek dziewiętnastu byłych posłów. Zatrzymań dokonano bez nakazu sądowego, a jedynie z polecenia szefa MSW, co było pogwałceniem prawa.
Proces brzeski
Aresztowanych umieszczono w twierdzy w Brześciu nad Bugiem, gdzie dopuszczono się wobec nich wielu aktów przemocy. W kolejnych tygodniach nastąpiły dalsze zatrzymania. Osłabiona opozycja poniosła w wyborach klęskę, a BBWR uzyskał bezwzględną większość mandatów. Proces jedenastu spośród aresztowanych opozycjonistów rozpoczął się 26 października 1931 roku. Oskarżano ich o przygotowywanie zamachu w celu obalenia rządu. 13 stycznia 1932 zapadł wyrok. Dziesięciu opozycjonistów skazano na więzienie. Sąd Najwyższy zatwierdził wyrok w październiku 1933 roku.
Część ze skazanych postanowiła odsiedzieć wyroki (m.in. Adam Ciołkosz), pięciu udało się na emigrację (m.in. Wincenty Witos i Adam Pragier do Czechosłowacji, Kazimierz Bagiński do Francji). Dekretem prezydenta Władysława Raczkiewicza z 31 października 1939 więźniów objęto amnestią.
Autorem tekstu Posłowie PPS i PSL skazani w tzw. procesie brzeskimjest AU. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.
Czytaj też:
Bohaterska socjalistka odbiła Piłsudskiego z więzienia. Dla partii była „świętą”Czytaj też:
100 lat temu Polska się zatrzymała. Historyk: Ludzie uświadomili sobie, że miało miejsce coś strasznego