5 maja 1791 r., dwa dni po uchwaleniu Konstytucji, Sejm Czteroletni podjął uchwałę o wzniesieniu Świątyni Opatrzności Bożej jako wotum za uchwalenie ustawy zasadniczej. Pierwotnie miała to jednak być „Świątynia Najwyższej Opatrzności”, ponad-wyznaniowe miejsce kultu, propagowane przez popularny wówczas wśród polskich elit ruch wolnomularski.
Świątynia miała stanąć na terenie ówczesnej Kalwarii Ujazdowskiej, w dobrach królewskich, nieopodal Łazienek – dziś jest to teren Ogrodu Botanicznego UW. Spośród zgłoszonych na konkurs projektów król Stanisław August wybrał plan królewskiego architekta Jakuba Kubickiego.
Kamień węgielny uroczyście wmurowano w pierwszą rocznicę uchwalenia Konstytucji, 3 maja 1792 r. Kontynuację budowy uniemożliwiło wkroczenie wojsk rosyjskich i trzeci rozbiór Polski. Z wybudowanych fragmentów stworzono istniejącą do dziś kaplicę.
Odzyskanie niepodległości i powrót do idei świątyni
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. powrócono do idei budowy Świątyni. W 1921 r. Sejm Ustawodawczy uchwalił stosowną ustawę. Nagrodzone w konkursie prace kard. Kakowski uznał za nienadające się dla świątyni katolickiej.
W kolejnym konkursie zwyciężył monumentalny projekt Bohdana Pniewskiego – czołowego twórcy reprezentacyjnych budynków publicznych II RP. Tym razem Świątynia stanąć miała na Polu Mokotowskim. Po śmierci marszałka Piłsudskiego postanowiono, że stanie się częścią zaplanowanej z ogromnym rozmachem reprezentacyjnej dzielnicy jego imienia.
Plany budowy Świątyni, jak i całej Dzielnicy, zniweczył wybuch II wojny światowej. Po wojnie powrót do realizacji idei Sejmu Czteroletniego w warunkach władzy komunistycznej był niemożliwy.
Zobowiązanie odnowione w III RP
Dopiero po odzyskaniu niepodległości możliwe stało się podjęcie budowy Świątyni. Z taką ideą wystąpił w 1989 r. prymas Józef Glemp. W 1998 r. obie izby parlamentu odnowiły zobowiązanie sprzed ponad dwustu lat.
Tym razem jako miejsce budowy wybrano Pola Wilanowskie. W pierwszym konkursie zwyciężył awangardowy projekt pracowni JEMS Architekci. Do jego realizacji nie doszło.
W powtórzonym konkursie zwyciężył bardziej zachowawczy projekt Wojciecha i Lecha Szymborskich, który wybrano do realizacji. Kamień węgielny poświęcił 13 czerwca1999 r. Jan Paweł II. Budowę podjęto w 2002 r. jako wotum nie tylko za uchwalenie Konstytucji 3 maja, ale także za odzyskanie niepodległości oraz pontyfikat Jana Pawła II.
Kompleks Centrum Opatrzności Bożej tworzą – prócz samej Świątyni – także Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego oraz Panteon Wielkich Polaków. Główna część Świątyni w stanie surowym została oddana do użytku w 2016 roku. Wciąż trwają prace wykończeniowe.
Autorem tekstu Uchwała Sejmu Czteroletniego o wzniesieniuŚwiątyni Opatrzności Bożej jest T.W. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.
Czytaj też:
Konstytucja 3 maja przyjęta bezprawnie? Nawet jeśli, to szybko poparła ją szlachta w całym kraju