Jadwiga Andegaweńska objęła polski tron po śmierci swojego ojca Ludwika Węgierskiego i została koronowana na króla Polski 16 października 1384 roku w wieku zaledwie 10 lub 11 lat (w zależności od przyjętej daty narodzin). Mimo że polska władczyni była już zaślubiona jako małe dziecko z Wilhelmem Habsburgiem, polscy możni postanowili zerwać dawny układ i wybrali jej nowego męża – wielkiego księcia litewskiego Władysława Jagiełłę.
Kto zostanie mężem króla Polski?
Wybór o wiele starszego Jagiełły na męża 12-letniej wówczas Jadwigi był podyktowany interesem Królestwa Polskiego. Samo małżeństwo poprzedziły długie negocjacje prowadzone między stroną litewską a polską zapewne co najmniej od momentu koronacji Jadwigi. Na zjeździe w Krakowie w 1385 roku, małopolscy panowie podjęli decyzję w sprawie zaproponowania Jagielle małżeństwa z Jadwigą i polskiej korony.
Pierwszą formalną umowę o małżeństwie małopolscy możni zawarli z litewskim księciem 14 sierpnia 1385 roku w Krewie w akcie tzw. unii krewskiej. Często w tym kontekście mowa jest o pierwszej unii polsko-litewskiej, gdyż dwa kraje zostały połączone unią personalną, czyli jednym panującym władcą. Jednak w rzeczywistości ustalenia unii były bardziej dokumentem prywatnym dotyczącym małżeństwa Jadwigi z Jagiełłą niż typowym międzynarodowym układem.
W zawartym porozumieniu Jagiełło zobowiązywał się ochrzcić wraz ze swoją rodziną, dworem, szlachtą i całym narodem litewskim, uwolnić polskich jeńców przebywających na Litwie, podjąć starania w celu odzyskania ziem utraconych przez Polskę i Litwę, a także zapłacić Wilhelmowi Habsburgowi 200 tysięcy florenów jako odszkodowanie, za zerwane zaręczyny z Jadwigą.
Wielki Książę Litewski poszedł na układ z Polakami, chcąc wprowadzić pogańską Litwę do grona zachodnich państw chrześcijańskich i zyskać ważnego sojusznika w walce z Zakonem Krzyżackim oraz w obronie przed atakami Tatarów i Moskwy na przynależące do Litwy ziemie ruskie. Ponadto on sam chciał w ten sposób sięgnąć po królewską koronę.
W umowie krewskiej znaleźć można też zdanie „…książę Jagiełło przyrzeka także kraje swoje Litwy i Rusi wieczyście wcielić [łacińskie applicare – red] do korony Królestwa Polskiego”. Historycy polscy i Litewscy od lat dyskutują, jak bardzo była to obietnica bezwarunkowego wcielenia Litwy do Polski, a w jakim stopniu niezobowiązująca zapowiedź połączenia obu państw z zachowaniem ich odrębności.
Umowa w Wołkowysku i wybór poganina
Akt wydany przez Jagiełłę w Krewie można uznać za uzgodnioną z panami polskimi propozycję warunków polsko-litewskiego porozumienia. Jednak na tak sformułowane stanowisko musieli jeszcze ostatecznie zgodzić się polscy panowie.
Taką zgodą była umowa sporządzona 11 stycznia 1386 roku w litewskim Wołkowysku, podpisana przez polskie poselstwo. Dokument potwierdzał warunki umowy krewskiej, a dodatkowo zapewniał, że Jagiełło z momentem poślubienia polskiego króla – Jadwigi, sam uzyska polską koronę, co nie było ostatecznie stwierdzone w umowie krewskiej.
Następnie już 2 lutego 1386 roku na zjeździe generalnym w Lublinie Jagiełło został obwołany polskim królem, co ciekawe, dokonało się to jeszcze przed jego chrztem. Następnie 12 lutego 1386 roku Litwin przybył do Krakowa, wreszcie przyjął chrzest i poślubił Jadwigę.
W końcu 4 marca 1386 roku Jagiełło został koronowany w katedrze wawelskiej. W ten sposób w Polsce do czasu śmierci Jadwigi w 1399 roku, w Polsce panowało dwóch formalnie równorzędnych królów, z których każdy zajął się jednak innymi zadaniami.
Z kolei wybór na tron Jagiełły, a następnie sukcesja kolejnych jego synów, zwykle uzyskiwana wydawanymi szlachcie przywilejami, rozpoczęły w Polsce tradycję królów elekcyjnych. Władza królewska przestała wynikać z dziedziczenia, a zaczęła wynikać z wyboru możnych, chociaż aż do czasów wolnej elekcji z 1569 roku, wybór ten dokonywany był w obrębie dynastii Jagiellonów.
Czytaj też:
Jagiełło nadał poddanym ważny przywilej. Jagiellonowie mieli w zamian pozostać na tronieCzytaj też:
Nie tylko Jagiełło. Kim byli prawdziwi bohaterowie serialu „Korona królów. Jagiellonowie”?